دریاچههای فصلی یا پلایاها به دلیل قرار گرفتن در مناطقی با توپوگرافی پست در نواحی خشک و بیابانی با سیستم بادهای قوی و نیز وجود ذرات دانه ریز و جدا از هم، منشأ مهمی برای رسوبات بادی و طوفانهای گرد و غبار به شمار میآیند. پلایای فصلی جازموریان (هامون جازموریان)، دریاچهای فصلی با حوزه آبریز بسته بوده، در جنوب شرق ایران واقع شده است. این پلایا در10 سال گذشته به دلیل خشکسالیهای پیاپی کاملاً خشک بوده است. در این مطالعه، 26 نمونه رسوب سطحی جهت مطالعات رسوب شناسی و ژئوشیمی رسوبی از پلایای مذکور برداشت گردید. نمونهها در آزمایشگاه مورد آنالیزهای دانه بندی، کلسیمتری، آنالیز عنصری، کانی شناسی و شناسایی نوع کانی های رسی قرار گرفت. بررسیهای رسوب شناسی نشان دهنده این است که رسوبات بیشتر در اندازه سیلت و رس بوده، میتوانند به وسیلة باد و طوفانها برای مسافت و مدت زمان زیادی حمل گردند. از مهمترین تیپهای رسوبی، انواع گل و گل ماسهای میباشند. مهمترین کانیهای تشکیل دهنده رسوبات نیز به ترتیب کلسیت، کوارتز، فلدسپات و هالیت هستند. توزیع کانیها در پلایا دارای الگوی منظمی است. کانیهای رسی مونتموریلونیت، کلریت و ایلیت کانیهای اصلی رسی بوده و کائولینیت به عنوان کانی فرعی و به صورت درجازا در پلایا وجود دارد. بر اساس مطالعات ژئوشیمی رسوبی برای عنصر، دو منشأ اصلی آواری شامل سنگهای آذرین، آمیزههای رنگی و نیز رسوبات تبخیری را میتوان نام برد. عناصر کلسیم، استرانسیوم و سدیم بیشتر به صورت شیمیایی در پلایا ته نشین میگردند. با توجه به وضعیت مورفولوژیکی و اقلیمی و ویژگیهای رسوبشناسی، پلایای جازموریان منشأ مهم رسوبات بادی و طوفانهای گرد و غبار در جنوب شرق ایران و حتی جنوب غرب آسیا میباشد.
)