شناسایی و غربالگری راهبردهای توسعه کارآفرینی روستایی در نواحی خشک (مطالعه موردی: بخش رضویه شهرستان مشهد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

10.29252/aridbiom.2024.20770.1967

چکیده

امروزه مفهوم کارآفرینی روستایی با طرح مباحثی مانند تأمین معیشت، بهره‌وری از منابع، اشتغال‌زایی، توانمندسازی و سایر مباحث جذاب مرتبط با توسعه، نقش برجسته‌ای در ادبیات توسعه روستایی داشته است؛ اما توسعه کارآفرینی روستایی در ایران به‌رغم تلاش‌هایی که صورت گرفته، نهادینه نشده است. از این رو، پژوهش حاضر با هدف‌گذاری کاربردی و با روش تحقیق توصیفی-تحلیلی به شناسایی راهبردهای مطلوب توسعه کارآفرینی در نواحی روستایی خشک می‌پردازد. در این مطالعه از دو ابزار ‌‌برنامه‌ریزی راهبردی استفاده شد. پرسشنامه تحقیق به کمک 102 نفر که متشکل از کارآفرینان و خبرگان روستایی است، در 11 روستای دارای کارآفرین بخش رضویه شهرستان مشهد که با محدودیت‌های بالای اکولوژیکی مواجه است، تکمیل گردید. بر اساس مطالعات میدانی و اسنادی در بخش رضویه شهرستان مشهد تعداد 17 نقطه قوّت و فرصت به عنوان مزیت و 24 نقطه ضعف و تهدید به عنوان محدودیت و تنگنای پیش روی توسعه کارآفرینی در نواحی روستایی شناسایی شد. نتایج نشان داد در ماتریس SWOT با توجه به 46/2=IFE و 73/2=EFE به‌منظور توسعه کارآفرینی روستایی راهبردهای بازنگری که با به حداقل رساندن ضعف‌ها، سعی در حداکثر استفاده از فرصت‌ها دارند (حداکثر-حداقل) یا WO بهینه شناخته شد. از آنجا که ماتریس تحلیلی SWOT راهبرد‌های گوناگونی ارائه می‌دهد اما تکنیکی برای اولویت‌ها ارائه نمی‌دهد، از ماتریس QSPM استفاده گردید. لذا در ادامه به کمک این ماتریس بین 12 راهبرد محافظه‌کارانه «راه‌اندازی مراکز خدمات مشاوره‌ای به منظور ارائه پشتیبانی فکری، فنی و مهارتی با ایجاد جذابیت و منافع مستقیم و غیرمستقیم برای روستاییان» به عنوان راهبرد کانونی در اولویت اول با امتیاز 53/1 قرار گرفت. لذا ضروری است در بازنگری سیاست‌های مرتبط با کارآفرینی، راه‌‌‌اندازی دفاتر فنی، مشاوره‌ای کارآفرینی روستایی مورد توجه قرار گیرد. نتایج این بررسی می‌تواند پایه‌ای برای سیاست‌گذاری مناسب در ارتباط با توسعه کارآفرینی در نواحی روستایی شهرستان مشهد قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


[1]. Alidoust, S., & Lashgarara, F. (2013). Obstacles to rural women's entrepreneurship development (case study: Garmsar city). Journal of Agricultural Extention and Education Research, 6(1), 7-16. [in Farsi]
[2]. Chowdhury, M. S. (2007). Overcoming Entrepreneurship Development Constraints: The Case of Bangladesh. Journal of Enterprising Communities: People and Places in the Global Economy, 1(3), 240-251. doi: 10.1108/17506200710779549
[3]. Constable, F. (2013). The role of women entrepreneurs in the development of developing countries. Collection of Articles of Rural Development Congress: Challenges and Prospects, Tehran.
[4]. Dadvar-khani, F., Rezvani, M. R., Imeni Gheshlagh, S., & Bozarjemehry, K. (2011). Analyze the Role of Tourism in the Development of Rural Youth Entrepreneurship (The Case Study: Knadovan Village, Osku Province). Human Geography Research, 43(4), 169-196. [in Farsi]
[5]. David, F. R. (2014). Strategic Management (A. Parsaean, & S. M. Arabi, Trans.), Publications of the Office of Cultural Research, Tehran. [in Farsi]
[6]. De Rosa, M., & McElwee, G. (2015). An empirical investigation of the role of rural development policies in stimulating rural entrepreneurship in the Lazio Region of Italy. Society and business review10(1), 4-22. doi: 10.1108/SBR-08-2014-0041
[7]. Dehghani, A., & Jamini, D. (2018). Assessment of entrepreneurship indicators, Determinants and its Strategies for development in rural settlements (Case study: Javanrood Township). Journal of Geographical space, 17(60), 247-265. [in Farsi]
[8]. Del Olmo-García, F., Domínguez-Fabián, I., Crecente-Romero, F. J., & del Val-Núñez, M. T. (2023). Determinant factors for the development of rural entrepreneurship. Technological Forecasting and Social Change, 191, 122487. doi: 10.1016/j.techfore.2023.12248
[9]. Ebrahimzadeh, I., Kazemizad, S., & Eskandari Sani, M. (2011). Strategic Planning for Tourism Development, Emphasizing on Religious Tourism (Case Study: Qom City). Human Geography Research, 43(2), 115-141. [in Farsi]
[10]. Ehsanifar, T., Rostami, F., Naderi, N., & Rezaee, B. (2016). Obstacles and Strategies for Entrepreneurship Development in the Agricultural Sector. Journal of Studies in Entrepreneurship and Sustainable Agricultural Development, 3(2), 1-15. doi: 10.22069/JEAD.2016.3073 [in Farsi]
[11]. Izadi, H., & Barzegar, S. (2013). Entrepreneurship and Rural Development, Lessons from the Experiences of China. Journal of Rural Research, 4(4), 901-918. doi: 10.22059/JRUR.2013.50423 [in Farsi]
[12]. Falsolyman, M., & Sadeghi, H. (2013). Analyzing the agricultural sector's capabilities in South Khorasan Province for sustainable development using the SWOT model. Geography and Development, 11(30), 139-156. doi: 10.22111/GDIJ.2014.248 [in Farsi]
[13]. Farahani, H., & Hajihosseini, S. (2013). An Evaluation about Potentials of Rural Areas for Entrepreneurship and Developing Empowerment in Villagers, Case: Shawl District in Buin Zahra Township. Journal of Rural Research, 4(4), 715-748. doi: 10.22059/JRUR.2013.50417 [in Farsi]
[14]. Faraji Sabokbar, H., Badri, S. A., Sojasi Qidari, H., Sadeghloo, T., & Shahdadi Khaje Asgar, A. (2011). Entrepreneurship Development Ranking (Gradation) in Rural Area by Using of PROMETEE Technique. Human Geography Research, 43(1), 53-68. [in Farsi]
[15]. Hosseininia, G., & Fallahi, H. (2017). Factors Affecting the Development of Rural Entrepreneurship: A Case Study on the Rural Areas of Manoojan County. Journal of Rural Research, 8(1), 22-37. doi: 20.1001.1.20087373.1396.8.1.2.0 [in Farsi]
[16]. Jamshidi. A. R., Gemini. D., & Nazari-Samazeh, H. (2014). Studying Driving Forces and Hampering Factors Affecting Development of Rural Women's Entrepreneurship in Miankoh District, Ardal Township. Quarterly Journal of Woman and Society, 5(17), 75-94. doi: 20.1001.1.20088566.1393.5.17.5.9 [in Farsi]
[17]. Janabi Namin, A., & Norouzzadeh, A. (2023). Designing and validating the model of entrepreneurship and sustainable rural development with an emphasis on Ardabil province watershed management plans. Space economy & rural development, 12(43), 173-190. [in Farsi]
[18]. Keshavarz, M. (2018). Investigation of Determinants and Drivers of Rural Entrepreneurship Development in Iran: A Meta-Analysis. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 49(4), 765-778. doi: 10.22059/IJAEDR.2018.243561.668504 [in Farsi]
[19]. Krzyżanowska, K. (2011). Problems of tourism development on rural areas, Warsaw University of Life Sciences Press.
[20]. Lordkipanidze, M., Brezet, H., & Backman, M. (2005). The entrepreneurship factor in sustainable tourism development. Journal of Cleaner Production, 13(8), 787-798. doi: 10.1016/j.jclepro.2004.02.043
[21]. Mirzaei, K., Skakouri, A., Sepahpanah, M., Avatefiakmal, F., & Samian, M. (2023). The identification of sustainable rural development scenarios in Hamadan Province emphasizing entrepreneurship and home businesses. Space economy & rural development, 12(43), 1-18. doi: 20.1001.1.23222131.1402.12.43.1.9 [in Farsi]
[22]. Moradi, F. (2011). Comprehensive review of strategic management, history, models, tools, schools, new approaches and concepts as well as common terminology and terms. Industrial Management Organization. [in Farsi]
[23]. Moshfeghi, V., Jafari, Y., Hoseini hasel, S., & Ahmadi, I. (2020). An Explnation of Entrepreneurship Drivers and Rural Competitiveness Functions. Journal of Housing and Rural Environment, 39(171), 103-116. [in Farsi]
[24]. Nahid, M. (2018). What and why entrepreneurship and organizational entrepreneurship at a glance. Journal of Commercial surveys, 7(34), 58-39. [in Farsi]
[25]. Omidpour, F., Rahmani-Fazli, A., & Azizpour, F. (2020). Analysis of structural factors affecting the development of entrepreneurship in rural areas of Delfan. Journal of space economy & rural development, 9(31), 21-40. doi: 20.1001.1.23222131.1399.9.31.2.5 [in Farsi]
[26]. Panahi. L, Pishro. H, Shah Qoli. M. (2015). A Study on Obstacles to Entrepreneurship in Rural Areas of Marvdasht in Order to Reduce Unemployment. Geografical Journal of Territory, 13(50), 107-120. [in Farsi]
[27]. Pourtaheri, M. (2009). Application of Multi Attribute Decision Making Methods in Geography, Samt Publications. [in Farsi]
[28]. Rahimi, H., & Sarboland, K. (2013- January). Investigating the effect of leadership style on the level of entrepreneurship of employees in government organizations (case study: government departments of Kordestan province). Proceedings of the International Conference on Management, Challenges and Solutions, Shiraz, Iran. https://civilica.com/doc/260853 [in Farsi]
[29]. Rezaei, B., Naderi, N., & Soleimani, M. (2020). Strategies for the development of the entrepreneurial ecosystem in the rural areas of Kermanshah. Journal space economy & rural development, 9(31), 67-94.  doi: 20.1001.1.23222131.1399.9.31.4.7 [in Farsi]
[30]. Rokneddin eftekhari, A., Sojasi ghidari, H., & Razavi, S. H. (2018). Strategies for the Development of Agricultural Entrepreneurship in Iran's Rural Areas: A Case Study of Khodabandeh County. Village and development, 13(3), 1-29. doi: 10.30490/RVT.2018.59188 [in Farsi]
[31]. Saxena, S. (2012). Problems Faced by Rural Entrepreneurs and Remedies to Solve It. IOSR Journal of Business and Management, 3(1), 23-29. doi: 10.9790/487X-0312329
[32]. Sobhani, B., Roshanali, M., Omidzadeh. H. and Abedpour, S. (2012-March). Analysis of Factors Affecting the Development of Tourism Attractions in Yazd Province Using the SWOT Model. 3rd National conference on combating desertification and sustainable development of Iran Desert Wetlands (Relying on Meighan Desert Wetland), Arak. Iran. https://civilica.com/doc/222711 [in Farsi]
[33]. Statistical Centre of Iran (2018). Statistical Yearbook of Razavi Khorasan Province 2016, Publications of the Program and Budget Organization. [in Farsi]
[34]. Utami, D. D., Dhewanto, W., & Lestari, Y. D. (2023). Rural tourism entrepreneurship success factors for sustainable tourism village: Evidence from Indonesia. Cogent Business & Management10(1), 2180845. doi: 10.1080/23311975.2023.2180845.
[35]. Yasouri, M., Ghorashi, M., & Vatankhah Kalurazi, Z. (2015). Analysis of barriers and solutions to the development of rural women's entrepreneurship in Gurabpass Rular, foman. Journal of Rural Research, 6(2), 323-342. doi: 10.22059/JRUR.2015.54910 [in Farsi]
[36]. Zandieh, S., Sarafizadeh Ghazvini, A., Alam Tabriz, A., & Sakhdari, K. (2020). Rural Entrepreneurship Development Model Based on Cognitive Empowerment and Explaining the Role of Institutional Environment in It: A Case Study of Rural Businesses. Village and Development, 23(2), 63-87. doi: 10.30490/RVT.2020.328430.1149 [in Farsi]