برنامه‌ریزی راهبردی حفاطت در مناطق استپی با محوریت گونه‌های شاخص (مطالعه موردی: هوبره آسیایی در جنوب استان کرمان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران

2 دانشجوی کارشناسی‌ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران

10.29252/aridbiom.2024.20926.1974

چکیده

هوبره آسیایی (Chlamydotis macqueenii) یکی از گونه‌های آسیب‌پذیر در مناطق استپی کشور و از جمله جنوب کرمان است که جمعیت آن به دلایل متعدد کاهش یافته و گونه‌ای تهدید شده محسوب می‌شود. هدف از تحقیق حاضر، بررسی و تحلیل نقاط قوّت، ضعف، تهدید‌ها و فرصت‌های مناطق استپی جنوب استان کرمان، زیستگاه و راهگذر مهاجرتی هوبره آسیایی با استفاده از رویکردهای کیفی و کمّی و ارائه راهکار مدیریتی مناسب در این مناطق است. در این تحقیق از پرسشنامه ‌استفاده و توسط 15 نفر از کارشناسان و خبرگان تکمیل شد. مهم‌ترین نقطه قوّت، موقعیت جغرافیایی منطقه و نقش ارتباط‌دهنده آن برای مهاجرت گونه و مهم‌ترین نقطه ضعف، خشکسالی پی‌درپی و نبود منابع آبی کافی و تخریب پوشش‌گیاهی منطقه است. شکار غیرمجاز، زنده‌گیری و قاچاق هوبره به دلیل فقر اقتصادی و فرهنگی مردم به‌عنوان مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده شناسایی شد. اجرای برنامه‌های آموزشی و فرهنگی برای آگاهی مردم در مورد این گونه و غیرقانونی‌بودن شکار آن و حفاظت مؤثر جهت جلوگیری از تخریب پوشش گیاهی و شکار غیرمجاز هوبره، مهم‌ترین فرصت جهت بهبود شرایط هوبره در منطقه شناخته شد. ماتریس برنامه‌ریزی راهبردی کمّی نشان داد که توجه مسئولان به منطقه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های هوبره در کشور، شناساندن ارزش‌های گونه‌های نادر و با‌ارزش منطقه به مردم محلی، جهت ایجاد انگیزه برای حفاظت از زیستگاه‌های آنها، انجام مطالعات و پروژه‌های تحقیقاتی پیرامون قابلیت‌ها و پتانسیل‌های منطقه و افزایش امنیت برای جلوگیری از تردد قاچاقچیان، مهم‌ترین راهبردها برای برنامه‌ریزی حفاظت است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


[1]. Ahmadi, M., Kaboli, M., Imani harsini, J., Khosravi sharifabadi, R., & Almasi, M. (2012). Strategic management plan for wolf (Canis lupus) in Hamedan province: an approach to reducing human-wolf conflicts. Journal of Natural Environment65(3), 271-281. doi: 10.22059/jne.2012.29783 [in Farsi]
[2]. Batbayar, N., Batsukh, B., Stacey, J., & Bräunlich, A. (2011). Key endangered species in Galba Gobi: status and provisional impact assessments of regional development scenarios, The Ministry of Nature and Environment of Mongolia, Ulaanbaatar.
[3]. Besmali, M., R., & Norbakhsh, N. (2015, January). Investigating strategic factors in preventing extinction of Persian gazelle using SWOT technique. First International Conference on Environmental Engineering, Tehran, Iran. https://civilica.com/doc/347728/ [in Farsi]
[4]. Besmali, M. R., Shobeiri, S. M., & Meiboudi, H. (2013, October). Investigating the phenomenon of Hubera smuggling in the habitats of South Khorasan (case study: desert habitats of Zirkoh city). First International Conference on Environmental Engineering, Tehran, Iran. https://civilica.com/doc/238414/ [in Farsi]
[5]. Darvishsefat, A. A. (2006). Atlas of Protected Areas of Iran, Department of Envirinment, Tehran. [in Farsi]
[6]. Dolman, P. M., Scotland, K. M., Burnside, R. J., & Collar, N. J. (2021). Sustainable hunting and the conservation of the threatened houbara bustards. Journal for Nature Conservation, 61, 126000. doi: 10.1016/j.jnc.2021.126000
[7]. FAO. (2022). National steppe conservation strategy and action plan 2021-2030. Conservation and sustainable management of Turkey’s steppe ecosystems project. Retrieved November, 9. 2023 from https://www.fao.org/3/cb8344en/cb8344en.pdf. doi: 10.4060/cb8344en
[8]. Farashie, A., Kaboli, M., & Rahimian, H. (2013). Management of the native habitat of The Iranian cave barb (Iranocypris typhlops) by AHP-SWOT technique. Journal of Animal Environment5(3), 41-51. [in Farsi]
[9]. Gürel, E. (2017). SWOT Analysis: a theoretical review. Journal of International Social Research, 10(51), 994-1006. doi: 10.17719/jisr.2017.1832
[10]. Hamedani-Raja, P. (2011). Habitat suitability modeling of wintering habitats of the Asian houbara at the landscape scale [Master dissertation, Istahan University of Techology]. IranDoc. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/3f5f2f63314d5aa2ade6d1d87d2053ee. [in Farsi]
[11]. Birdlife International. (2021). Chlamydotis macqueenii. The IUCN Redlist of threatened species. Retrieved October, 18. 2023 from https://datazo ne.birdlife.org/species/factsheet/asian-houbara-chlamydotis-macqueenii. doi: 10.2305/IUCN.UK.2021-3.RLTS. T22733562A205364424.en
[12]. Johnson, M. D. (2007). Measuring habitat quality: a review. The Condor, 109(3), 489-504. doi: 10.1093/condor/109.3.489
[13]. Kurttila, M., Pesonen, M., Kangas, J. & Kajanus, M. (2000). Utilizing the analytic hierarchy process (AHP) in SWOT analysis - a hybrid method and its application to a forest-certification case. Forest Policy and Economics, 1(1), 41-52. doi: 10.1016/S1389-9341(99)00004-0
[14]. Lkhamjava, O., Finea, A., Didierb, K. & Sanderson, E. (2008). The Eastern steppe living landscape, Wildlife Conservation Society of Mongolia, Ulaanbaatar, Mongolia.
[15]. Madjnoonian, H. (2014). Protected areas criteria & guidlinges for selection, conservation, Dey Negar, Tehran. [in Farsi]
[16]. Malekian, M., Masoum, F., & Hemami, M. (2020). Conservation strategies for the goitered gazelle (Gazella subgutturosa) in Khorasan Razavi protecting areas. Journal of Natural Environment73(3), 599-611. doi: 10.22059/jne.2020.300142.1950 [in Farsi]
[17]. Naderifar, M., Goli, H., & Ghaljaie, F. (2017). Snowball Sampling: A Purposeful Method of Sampling in Qualitative Research. Strides in Development of Medical Education14(3), e67670. doi: 10.5812/sdme.67670
[18]. Padash, A., Nabavi, M., Dehzad, B., Jouzi, A., & Moradi, N. (2011). Strategic Planning to Develop Environmental Conservation in Marine Protected Areas (Case Study: Mond Protected Area- Bushihr Province). Environmental Researches1(1), 53-66. [in Farsi]
[19]. Pakniat, D., Hemami, M., Shahnaseri, G., Maleki, S., Adibi, M., Besmeli, M., & Tohidi, M. (2021).  The potential distribution of wintering and breeding populations of Asian Houbara Chlamydotis macqueenii in Iran. Bird Conservation International31(1), 151-165. doi: 10.1017/S0959270920000167
[20]. Puyt, R. W., Lie, F. B. & Wilderom, C. P. M. (2023). The origins of SWOT analysis. Long Range Planning, 56(3), 102304. doi: 10.1016/j.lrp.2023.102304
[21]. Rezazadeh, S., & Mirsanjari, M. M. (2020). Evaluation and compilation a strategic management plan for reducing Brown Bear conflicts (Ursus arctos) in Qazvin province. Journal of Animal Environment12(3), 1-10. doi: 10.22034/aej.2020.109544 [in Farsi]
[22]. Soroushnia, S. (2019). Strategic Planning for Sustainable Development of Choghakhor Wetland Protected Area. Geography and Human Relationships2(1), 202-213. [in Farsi]
[23]. Vakili Shahrbabaki, S. M. A. (2018). An investigation of the flora of Fayabregion of kahnog city inKerman province. Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology)31(3), 721-735. [in Farsi]
[24]. van der Sluis, T., Gosselink, J. M. J., Slim, P. A., Verhagen, J. & van Keulen, H. (2009). Restoration of degraded steppe lands: opportunities for Lugansk Oblast, Eastern Ukraine, Wageningen Environmental Research Center, Wageningen.
[25]. Yousefi, M., Ahmadi, M., Nourani, E., Rezaei, A., Kafash, A., Khani, A., Sehhatisabet, M. E., Adibi, M. A., Goudarzi, F. & Kaboli, M. (2017). Habitat suitability and impacts of climate change on the distribution of wintering population of Asian Houbara Bustard Chlamydotis macqueenii in Iran. Bird Conservation International27(2), 294–304. doi: 10.1017/S0959270916000381