بررسی تأثیر کاشت درختچه سیاه‌تاغ بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک (مطالعه موردی: مراتع شهرستان مه‌ولات)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد، گروه مهندسی طبیعت و گیاهان دارویی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربت‌حیدریه، تربت‌حیدریه، ایران

2 استادیار گروه مهندسی طبیعت و گیاهان دارویی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربت‌حیدریه، تربت‌حیدریه، ایران

10.29252/aridbiom.2023.20082.1935

چکیده

در این تحقیق، تأثیر گونه درختی سیاه‌­تاغ (Haloxylon aphyllum) بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک زیراشکوب با­ توجه به سن گیاه مورد بررسی قرار گرفت. بدین‌صورت که تأثیر درختچه سیاه‌تاغِ 2، 5 و 10 ساله در دو عمق 30-0 سانتیمتر و 60-30 سانتیمتر بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک شامل مؤلفه‌های ازت کل، فسفر کل، پتاسیم، کربن آلی خاک، بافت خاک، اسیدیته، هدایت الکتریکی و نسبت کربن به نیتروژن خاک ارزیابی شد. در این تحقیق، 30 نمونه خاک از زیراشکوب سیاه‌­تاغ (برای هر سن 10 نمونه و برای هر عمق 5 نمونه) و 30 نمونه از فضای بین درختچه‌های تاغ برداشت و در آزمایشگاه، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آن­ها اندازه‌­گیری شد. سپس داده‌­های به‌دست‌آمده با استفاده از آزمون‌های تجزیه واریانس و آزمون من­-ویتنی در محیط نرم­‌افزار SPSS تحلیل شد. نتایج نشان داد که حضور درختچه سیاه‌تاغ و سن آن در هر دو عمق مورد مطالعه، تأثیر معنی‌داری بر مقدار اسیدیته دارد، درحالی‌که تأثیر معنی‌­داری در هدایت الکتریکی خاک ندارد. تفاوت معنی‌­داری بین بافت خاک در منطقه آزمایش و منطقه شاهد مشاهده ‌شد اما مقدار شن، سیلت فقط در درختچه‌های دو ساله و در هر دو عمق در زیر درختچه تاغ و فضای بین درختچه‌ها تغییر معنی‎‌دار داشتند. کاشت گیاه سیاه‌تاغ بر نیتروژن و کربن آلی در عمق 30-0 سانتیمتر تأثیر معنی­‌داری داشته، اما در عمق 60-30 سانتیمتری تأثیری نداشت. سن گیاه سیاه‌تاغ در هر دو عمق مورد مطالعه بر مقدار نیتروژن و کربن آلی خاک تأثیر معنی­‌داری گذاشته است. کاشت گیاه سیاه‌تاغ در هیچ‌یک از دو عمق مورد مطالعه بر متغیر فسفر، پتاسیم و شاخص تجزیه لاشبرگ (نسبت کربن به نیتروژن C/N) خاک تأثیر معنی­‌داری نشان نداد اما سن گیاه در هر دو عمق بر پتاسیم خاک و در عمق 30-0 سانتیمتر بر فسفر خاک تأثیر معنی‌­داری نشان داد. نتایج کلی این پژوهش نشان داد که اثر سن گیاه بر تغییر خصوصیات شیمیایی خاک زیر آن معنی‌دار بوده و با افزایش سن توده، این اثر مشهودتر است.

کلیدواژه‌ها


[1]. Beirodian, N. (2010). Principles of management of desert areas. Gorgan Publications, Rashad. [in Farsi]
[2]. Ebrahimi Darcheh, K., Janat Rostami, M., Shekohi, A., Mousavian, M., & Jalali, M. (2010). Investigating the relationship between the reduction of wind erosion and hand-planted forests in the Natanz region of Isfahan, 1th National conference on combating desertification and sustainable development of desert wetlands in Iran, Arak. [in Farsi]
[3]. Farzaneh, H. (2012). Investigation of some physical and chemical characteristics of soil and depth of underground water in the field of Sabzevar hills. 1th National conference of Tamarix and Tamarix planting in Iran, Kerman. [in Farsi]
[4]. Farajollahi, A., Arami, S. A., & Ghasemi Aryan, Y. (2022). Evaluating the Effects of Desertification Combating Projects on the Socio-Economic Conditions of Local Communities in Ahvaz. Desert Ecosystem Engineering, 11(34), 99-112. [in Farsi]
[5]. Ghaderi, S., Amirian Chekan, A., Karim Zadeh, A., Difrakhsh, M., & Pourrezaie, J. (2017). The relationships between vegetation and soil factors using multivariate analysis (Case study: Chamran summer rangelands, Khuzestan province). Iranian Journal of Range and Desert Research, 24(3), 478-493. [in Farsi]  
[6]. Hadirad, M., & Yazdani, F. 1995. Planting Haloxylon and its importance. First Edition. Publications of Agricultural Research, Education and Extension Organization. 23 p. [in Farsi]
[7]. Heshmati, G. A., & Kamali, P. (2016). Effects of Woody Plants on Rangeland Ecosystems Function. Natural Ecosystems of Iran, 6(4), 12-25. [in Farsi]
[8]. Hosseini Tusal, M., & Jafari, M. (2012). The effect of soil factors on canopy cover in some index plant species in semi-arid Taleghan region. Agricultural Sciences and Natural Resources, 10(1), 115-130. [in Farsi]
[9]. Jafari, M., Bagheri, H., Ghannadha, M. R., & Arzani, H. (2002). Relationship of soil physical and chemical characteristics with dominant range plant spicies in mehrzamin region of Qom provience. Iran Journal of Natural Resources, 55(1), 95-106. [in Farsi]
[10] Jafari, M., Azarnivand, H., Tavakoli, H., Zehtabian, G. R., & Esmailzadeh, H. (2004). Investigation on different vegetation effects on sand dunes stabilization and improvement in Kashan. Pajouhesh & Sazandegi, 17(64), 16-21. [in Farsi]
[11]. Jafari, M., Rasooli, B., & Erfanzadeh, R. (2005). An Investigation of the Effects of Planted Species, Haloxylon Atriplex-Tamarix along Tehran-Qom Free way on Soil Properties. Iranian Journal of Natural Resources, 58(4), 921-931. [in Farsi]
[12]. Javanshir, K., Dastmalchi, H., & Mandhani, A. (1995). Ecological study of Haloxylon, Populus and Tamarix species in the deserts of Iran. 2nd National conference on desertification and different methods of desertification in Kerman. [in Farsi]
[13]. Li, J., Zhao, C., Zhu, H., Li, Y., & Wang, F. (2007). Effect of plant species on shrub fertile island at an oasis–desert ecotone in the South Junggar Basin, China. Journal of Arid Environments, 71(4), 4, 350-361.
[14]. Mahdavi Ardakani, S. R., Jafari, M., Zargham, N., Zare Chahouki, M. A., Baghestani Meibodi, N., & Tavili, A. (2011). Investigation on the effects of Haloxylon aphyllum, Seidlitzia rosmarinus and Tamarix aphylla on soil properties in Chah Afzal-Kavir (Yazd). Iranian Journal of Forest, 2(4), 357-365. [in Farsi]
[15]. Mahdizadeh, M., Golkarian, A., Naseraddin, K., & Taleban fard, A. A. (2017). Study of Relationship between Growths Haloxylon aphyllum with Soil Properties (Case study: Saxaul Plantations of Gonabad North and Mah'velat South). Iranian Journal of Range and Desert Research, 24(1), 30-38. [in Farsi]
[16]. Mirmohammady Meibody, S. A. M., Dybaie, S., Shariatmadari, H., & Baghestani, N. (2017). Some Echophysiological Characteristics of Haloxylon aphyllum in Yazd Province. Journal of Water and Soil Science, 21(2), 249-262. [in Farsi]
[17]. Mohammadi, R., Naseri, K., & Heshmati, G. (2014). Effects of Haloxylon aphyllum plantation on vegetation and soil properties (Case study: Abbas-Abad area, Mashhad), Iranian Journal of Range and Desert Research, 21(1), 119-127. [in Farsi]
[18]. Mohammadi, M., Mirzaei, J., Moradi, M., & Naji, H. R. (2017). Soil physicochemical properties of Tamarisk (Tamarix ramosissima Ledeb.) sites in Ilam province. Iranian Journal of Forest and Poplar Research, 25(3), 419-430. [in Farsi]
[19]. Nosrati, K., Hoseinzadeh, M. M., Zare, S., & Zolfaghari R. (2016). Soil quality modeling in Roshtkhar desert region affected by Holoxylon aphyllum planting using multivariate statistical analysis. Arid regions Geographic Studies, 7(23), 96-108. [in Farsi]
[20]. Nik Nahad, H. (2002). Investigating the effects of Haloxylon plantation on some characteristics of soil and vegetation (a case study: Hassan Abad district of Qom province). Desert, 8(1), 152-162. [in Farsi]
[21]. Rahimi Nejad, F., Saghari, M., Rostampour, M., & Foroughifar, H. (2017). Comparison of soil properties under native Salsola yazdiana Assadi floor with exotic plants Atriplex lentiformis Breweri in semi-desert rangelands (case study: Tabas rangelands). Iranian Journal of Range and Desert Research, 24(1), 89-97. [in Farsi]
[22]. Rahimizadeh, A., Farzadmehr, J., Rostagi, A. A., & Ramezani Gask, M.  (2010). Comparison of effects of planting Haloxylon spp. and Atriplex spp. on the characteristics of vegetation cover and ranglands soil (A case study: Salemabad, sarbishe, Iran). Journal of Renewable Natural Resources Research, 1(2): 1-13. [in Farsi]
[23]. Rezaeinejad, R., Khademi, H., Ayoubi, S., & Jahanbazy Goujani, H. (2020). Changes in Physical and Chemical Soil Properties under the Influence of the Rhizosphere and Canopy of Wild Almond Trees (Amygdalus arabica Olive.) with Different Ages. Journal of Water and Soil Science, 24(2), 197-208. [in Farsi]
[24]. Sadeghi, M., Ajorlo, M., & Shahriari, A. (2019). Comparison of plant litter quality in three range plant species and its relationship with soil characteristics. Journal of Water and Soil Conservation, 26(1), 205-218. [in Farsi]
[25]. Sarparast, M., Asgari, H. R., & Ajam, M. (2014). An assessment of Haloxylon succession on some Surface soil quality indicators in Taybad sandy lands, Khorasan province. Journal of Water and Soil Conservation, 21(1), 283-289. [in Farsi]
[26]. Shayesteh Zeraati, H., Karimi, A., Hasani, N., Ghasemzadeh Gangehie, M., & Kheyredin, H. (2017). Investigating the vertical distribution of soil characteristics under canopy Haloxylon aphyllum in Yahya Abad, Sabzevar. Watershed Management Research Journal, 30(1), 54-66. [in Farsi]
[27]. Tavili, A., & Jafari, M. (2007). Effects of Cryptogams on soil chemical properties. Rangeland, 2(1): 199-209. [in Farsi]
[28]. Yari, A., & Motiee Langaroudi, S. (2010). Environment conservation and rural development planning considering on rural guideline pane assessment. Geography and Environmental Planning, 21(3), 45-60. [in Farsi]
[29]. Xu, X. N. & Hirata, E. (2006). Forest floor mass and litterfall in Pinus luchuensis plantations with and without broad-leaved trees. Forest Ecology Management, 57, 165-173.