ارزش‌گذاری اقتصادی آب به منظور بررسی میزان تخصیص آب در کاربری‌های مختلف (مطالعه موردی: حوزه آبخیز بجستان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختة دکتری گروه علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

2 دانشیار گروه اقتصاد دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه اردکان، اردکان، ایران

10.29252/aridbiom.2023.19753.1925

چکیده

تأمین آب با کیفیت در کاربری­‌های مختلف در بخش‌­های شرب، بهداشت و کشاورزی در مناطق خشک کشورمان، با چالش‌های متعددی روبرو است. آب شرب، به دلیل جایگاه راهبردی و حساسیت بالا، به کیفیت مطلوب‌­تری نیاز دارد. حوزة مطالعاتی بجستان از مناطق خشک استان خراسان رضوی است و شهر بجستان در محدودة مرکزی این حوزه واقع شده است. آب کشاورزی از سه رشته قنات با کیفیت مطلوب در سطح دشت و بخش عمدة آب در کاربری‌­های شرب، بهداشت و فضای سبز شهری از آب انتقالی پلایا با کیفیت پایین­‌تر تأمین می‌­شود. از آنجا که بخش اعظم آب زیرزمینی این حوزه با کیفیت مناسب در بخش کشاورزی مصرف می‌­شود، این تحقیق با هدف تحلیل اقتصادی قیمت‌­ها، به ­منظور تعیین قیمت واقعی نهادة آب در کاربری­‌های مختلف و مقایسة نسبت سود به هزینه در تخصیص نوع منبع آبی صورت می‌­گیرد. با توجه به جمعیت 14000 نفری شهر بجستان و سرانة روزانه 3 لیتر به ازای هر نفر، هزینة روزانة 09/42 مترمکعب آب شرب تأمینی، 115441332 ریال است. این در حالی است که هزینة واقعی روزانة آب در بخش بهداشت به ازای این جمعیت، 93.283.042 می‌­باشد. نتایج تحلیل هزینه‌­ها در بخش کشاورزی در محصولات انار، زعفران و پسته نشان داد که نسبت سود به هزینه به ترتیب 87/0، 2/2 و 89/0 می­باشد که نشان از به ­صرفه‌نبودن تولید محصول در این بخش است و در صورت خام­‌فروشی آب توسط کشاورزان به شرکت آب و فاضلاب، حتی به یک‌سوم قیمت واقعی آب شرب، یعنی 914.000 ریال، منجر به کاهش اُفت آبخوان و نیز افزایش سود کشاورزان خرده ­مالک شده و به مدیریت بهینة مصرف و تخصیص آب کمک خواهد نمود.

کلیدواژه‌ها


[1]. Abraham, T., & Luthra, A. (2011). Socio-economic & technical assessment of photovoltaic powered membrane desalination processes for India. Desalination, 268(1-3), 238-248.
[2]. Abu-Zeid, M. (2001). Water pricing in irrigated agriculture. International Journal of Water Resources Development17(4), 527-538.
[3]. Asian Development Bank, Annual Report. (2004). Page: 115. www.adb.org/publication.
[4]. Bajestan Municipality. (2022). Annual report of Green space services of Bajestan Municipality, pages: 30-45. [in Farsi]
[5]. Balali, H., & Lal, F. K. (2022). Economic Valuation of Groundwater in Agriculture Sector (Case Study: Hamedan-Bahar Plain). Journal of Agricultural Economics and Development, 36(1), 37-48. [in Farsi]
[6]. Chimeh, T., Ebrahimi, K., Horfar A. H. & Iraqi Nejad, S. (2013). Evaluating the economic value of agricultural water with a pricing approach based on the type of product in the Qazvin Plain. Journal of Water Research in Agriculture, 28(1), 171-181. [in Farsi]
[7]. Cortignani, R., & Severini, S. (2009). Modeling farm-level adoption of deficit irrigation using Positive Mathematical Programming. Agricultural water management, 96(12), 1785-1791.
[8]. Devarakonda, S., (2019). Calculating the Economic Viability of Corporate Trainings (Traditional & eLearning) using Benefit-Cost Ratio (BCR) and Return on Investment (ROI). International Journal of Advanced Corporate Learning, 12(1), 41-57.
[9]. Doppler, W., Salman, A.Z., Al-Karablieh, E. K., Wolff, H. P. (2002). The impact of water price strategies on the allocation of irrigation water: the case of the Jordan Valley. Agr Water Manage, 55(3): 171-182. DOI: 10.1016/S0378-3774(01)00193-7
[10]. Ebrahimi Nourali, A., Emami Jazeh, K., & Mohammadi, T. (2021). Economic Strategy for Improving the Efficiency (Cost) of Iranian Water and Sewerage Companies: Application of Stochastic Frontier Methods Based on Panel Data. Economic Strategy, 10(37), 289-320.
[11]. Gleeson, T., Alley, W. M., Allen, D. M., Sophocleous, M. A., Zhou, Y., Taniguchi, M., & VanderSteen, J. (2012). Towards sustainable groundwater use: Setting long‐term goals, backcasting, and managing adaptively. Groundwater, 50(1), 19-26.
[12]. Gómez‐Limón, J. A., & Riesgo, L. (2004). Irrigation water pricing: differential impacts on irrigated farms. Agricultural economics31(1), 47-66.
[13]. Griffin, R. C. (2001). Effective water pricing 1. JAWRA Journal of the American Water Resources Association37(5), 1335-1347.
[14]. Hayati, B. E., Shahbazi, H., KavousiKalashmi, M., & Khodavardizadeh, M. (2009). Estimating the real price of water in wheat and barley production: production function approach (case study: North, Razavi and South Khorasan provinces). Sustainable Agriculture Knowledge Journal, 19(1), 143-155. [in Farsi]
[15]. Iglesias, E., Garrido, A., & Go´mez-Ramos, A. (2007). Economic drought management index to evaluate water institutions’ performance under uncertainty. Journal of Agriculture Resource Economic. 51(1), 17-38. doi: 10.1111/j.1467-8489.2007.00361
[16]. Iranian Deputy of Water and ABFA (2014). Criteria for designing urban and rural water transmission and distribution systems Ministry of Power of Iran, pages: 10-15. [in Farsi]
[17]. Johansson, R.C. (2000). Pricing Irrigation Water: A Literature Survey. The World Bank, Washington, DC, p. 80.
[18]. Karagiannis, I. C., & Soldatos, P. G. (2008). Water desalination cost literature: review and assessment. Desalination, 223 (1-3), 448-456.
[19]. Keramat Zadeh, A., Chizri, A., & Mirzaei, A. (2006). Determining the economic value of irrigation water through optimal cropping pattern for integrated farm and horticulture. Journal of Agricultural Economics and Development, 14(54): 35-60.
[20]. Khorasan Regional Water Company. (2018). Studies on updating the balance of water resources of the study areas of the Central Desert catchment area - leading to the water year 2010-2018. Assessment of water resources, Appendix No. 21: Report on the balance of water resources of the study area of Bajestan-Younesi. 5(21), page: 22. [in Farsi]
[21]. Kinzelbach, W., Bauer, P., Siegfried, T., & Brunner, P. (2003). Sustainable groundwater management-Problems and scientific tool. Episodes-Newsmagazine of the International Union of Geological Sciences, 26(4), 279-284.
[22]. Kumar, G., & Karney, B. W. (2007). Electricity usage in water distribution networks. In 2007 IEEE Canada Electrical Power Conference, 97-102.
[23]. Lashkaripour, G. R., & Zivdar, M. (2005). Desalination of brackish groundwater in Zahedan city in Iran. Desalination, 177(1-3), 1-5. [in Farsi]
[24]. Mohammadi, H., & Mohammad Rezazadeh, N. (2011). Economic tools of Groundwater resource management in the world and Iran. The second national conference of applied research on water resources of Iran, Zanjan Regional Water Company, Zanjan, Iran. [in Farsi]
[25]. Mohammadzadeh, F., Ekhtesasi, M.R., Hosseini, S.Z., Hashemi, H., & Alaeei, M. (2022). Comparison and evolution of the operation's drinking water distribution and supply methods and introduction of the best suitable by using MCDA methods and SWOT strategic analysis (Case study: Bajesian plain watershed), Ph.D. Thesis, Yazd University, 100-104. 
[26]. Nazari, B., Liaghat, A., Akbari, M. R., & Keshavarz, M. (2018). Irrigation water management in Iran: Implications for water use efficiency improvement. Agricultural water management, 208, 7-18. [in Farsi]
[27]. Niamnsi, Y. N., Mbue, I. N. (2009). Estimation for ground water balance based on recharge and discharge: a tool for sustainable ground water management, zhongmu county alluvial plain aquifer, Henan province, china. Journal of American Science, 5(2):40-83.
[28]. Office of Three Qanats of Bajestan, (2022). Annual report of water allocation and calculations of three Qanats of Bajestan, The third annual report, page 1-80. [in Farsi]
[29]. Omidi, F.A., Ebrahimi, M.A & Fazlolahi, H. (2019). Development of AWPM Model for Determining the Economic Value of Water. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 50(1), 137-146. [in Farsi]
[30]. Shirzadi Leskokalaye, S., Saboni, S., Davari, K., & Kikha, A. A. (2018). The effect of irrigation water pricing policy on the level of groundwater in the Neishabur watershed. Agricultural Economics Research, 10(1), 187-220.‎ [in Farsi]
[31]. Sobohi, M., Soltani, G., & Zibaie, M. (2007). Evaluation of the Strategies for Groundwater Resources Management: A Case Study in Narimani Plain, Khorasan Province. Journal of Water and Soil Science, 11(1), 475-485. [in Farsi]
[32]. Soleimani, H., & Hasni, A. M. (2008). Estimation of water unit cost, water (WUE) efficiency and water added value for major crops in Darab as an arid area. Journal Iranian Agricultural Knowledge Quarterly, 5(1), 45-60. [in Farsi]
[33]. Soltani, G. (2012). Comparative study of agricultural water use and demand management in MENA countries. Journal of Agricultural Economics Researches, 4(2), 1-25.
[34]. Shahrestani, H. (2014). Organizing and managing optimal water consumption in agriculture. Journal of Agriculture Engineering Natural Resources, 45(12): 37-41. [in Farsi]
[35]. Shooshtarian, A., Zibaei, M., & Soltani, G. R. (2012). Sustainable farm system management considering economic and environmental attitudes. Applied Economics Letters, 19(17), 1745-1752. DOI: 10.1080/13504851.2012.659335.
[36]. Tsur, Y. (2005). Economic aspects of irrigation water pricing. Canadian Water Resources Journal30(1), 31-46.
[37]. Water Authority of Khorasan Razavi Province (2003). Proposal to extend the ban on 15 plains of Khorasan Razavi province. Technical report of Bajestan-Younesi study area, pp: 103. [in Farsi]
[38]. Ziolkowska, J. R. (2015). Is desalination affordable? Regional cost and price analysis. Water Resources Management, 29(5), 1385-1397.