بررسی شاخص های کیفیت علوفه چند گونه مرتعی و مقایسه با حد بحرانی آن ها برای نیاز نگهداری واحد دامی چرا کننده در مراتع استپی سبزوار

ارزانی, حسین; قاسمی آریان, یاسر; معتمدی, جواد; فیله کش, اسماعیل; معمری, مهدی

بررسی شاخص های کیفیت علوفه چند گونه مرتعی و مقایسه با حد بحرانی آن ها برای نیاز نگهداری واحد دامی چرا کننده در مراتع استپی سبزوار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استاد دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران.

² دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

³ استادیاردانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه.

⁴ کارشناس ارشد پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سبزوار.

⁵ دانشجوی دکتری مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران.

چکیده

مدیریت تغذیه دام و تعیین شدت دامگذاری در مرتع نیاز به داشتن اطلاعات کیفیت علوفه و نیاز غذایی دامهای چرا کننده در مرتع است. داشتن اینکه آیا علوفه موجود در ترکیب گیاهی مرتع، جوابگوی نیاز روزانه واحد دامی چرا کننده در مراتع منطقه است، از اهمیت فراوانی برخوردار است. بنابراین در این مطالعه از 7 گونه گیاهی شامل Seidlitziarosmarinus، Stipagrostis pennata،Salsola richteri ، Halathamnus glaucus ،Astragalus squarasus ،Salsola arbuscula ،Reaumuria fruticosa که از گونههای مورد چرای دام و تیپهای گیاهی مراتع مورد مطالعه میباشند، در سه مرحله رشد (رویشی، گلدهی و بذر دهی) در سال 1387 نمونهبرداری شد. سپس شاخصهای کیفیت علوفه شامل درصد پروتئینخام (CP)، درصد الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (ADF)، درصد ماده خشک قابل هضم (DMD) و مقدار انرژی متابولیسمی (ME) (مگاژول بر کیلوگرم ماده خشک) محاسبه و با حد بحرانی آنها برای نیاز نگهداری واحد دامی مقایسه شد. برای مقایسه گونهها و مراحل رشد از نظر شاخصهای کیفیت علوفه، از طرح کرتهای خرد شده در زمان در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با 21 تیمار در سه تکرار استفاده و میانگینها با استفاده از آزمون چند دامنه دانکن مورد مقایسه قرار گرفت. بر اساس نتایج، میانگین مقادیر پروتئینخام مراحل مختلف رشد در واحد وزن پوشش گیاهی مراتع مورد بررسی عبارتند از 56/10، 67/7 و 34/6% که در مرحله رشد رویشی و گلدهی بیشتر از حد بحرانی آن (7%) برای نیاز نگهداری یک واحد دامی و در مرحله بذردهی کمتر است. ماده خشک قابل هضم در تمامی مراحل مختلف رشد، بیشتر از حد بحرانی آن (50%) برای نیاز نگهداری یک واحد دامی است. میانگین مقادیر انرژی متابولیسمی مراحل مختلف رشد نیز به ترتیب 83/8، 13/8 و 67/7 مگاژول بر کیلوگرم ماده خشک بوده که در مرحله رشد رویشی و گلدهی بیشتر و در مرحله بذردهی کمتر از حد بحرانی آن (8 مگاژول) برای نیاز نگهداری واحد دامی است. نتایج نشان میدهد که مراتع مورد بررسی در مراحل اولیه رشد مرتع، قادر به تأمین نیاز پروتئینی و انرژی متابولیسمی واحد دامی بوده ولی در مراحل پایانی رشد، قادر به تأمین نیاز نگهداری واحد دامی نخواهد بود که منجر به کاهش عملکرد دام در مرتع خواهد شد.

کلیدواژه‌ها