تعیین رژیم غذایی دام با دو روش مشاهده ای شمارش لقمه و ثبت زمان مصرف در مراتع مناطق خشک (مطالعه موردی: مراتع ندوشن استان یزد)

بخش وسیعی از مراتع ایران در مناطق خشک و استپی واقع شده است و دامداری و پرورش دام در این مناطق رایج می­باشد. بنابراین بررسی و شناخت رژیم غذایی دام در مناطق خشک امری ضروری است. به‌ منظور تعیینرژیم غذایی گوسفند و بز در مراتع خشک یزد از روشمشاهدة مستقیم شمارش تعداد لقمه و ثبت زمان مصرف علوفه استفاده شد. به این صورت که حداقل 6 رأس از هر نوع دام (گوسفند و بز) از فاصله 50 تا 80 سانتی­متری از هر دام در یک گله محلی در سه دورة از یک فصل چرا (ابتدای فصل چرا- اواسط فصل چرا- انتهای فصل چرا)  در مرتع ییلاقی، علامت‌گذاری شده و در یک دورة زمانی 15دقیقه‌ای تحت ‌تعقیب قرار گرفتند. تعداد لقمه‌های خورده شده توسط دام  و زمان صرف شده بر روی هر گیاه به تفکیک فرم­های رویشی مختلف (گندمیان، پهن‌برگان علفی، و بوته‌ها) ثبت گردید. برای مقایسة ترکیب رژیم غذایی دام بر حسب فرم رویشی گیاهان، برای هر نوع دام در هردورة چرایی از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی استفاده شد. درطول دورة چرا بالاترین درصد تعداد لقمه گرفته شده و درصد زمان مصرف علوفه برای هر دو نوع دام به بوته­‌ها اختصاص یافت و تغییر در رژیم غذایی دام­ها در طول دورة چرا وجود نداشت. بوته‌ای­ها برای بز و گوسفند در کل دورة چرا دارای شاخص رجحانی بالاتر از یک بودند که نشان‌دهندة بالا بودن میزان خوشخوراکی آنها است. فرم رویشی گندمیان و پهن­برگان دارای شاخص رجحانی پایین و کمتر از یک بودند. تشابه بین رژیم غذایی دو نوع دام بالاتر از 76 درصد می­باشد بنابراین رژیم غذایی گوسفند و بز در این مرتع براساس فرم رویشی گیاهان یکسان است. همچنین بین دو روش ثبت زمان مصرف و شمارش لقمه اختلاف معنی‌داری وجود نداشت (05/0 p<) و در طول دورة چرا بیش از 75 درصد تشابه داشتند اما چون روش شمارش تعداد لقمه با حداقل وسایل و امکانات قابل اندازه‌گیری است لذا بر روش ثبت زمانی ارجحیت دارد.