اثربخشی جنگل های دست‌کاشت مناطق بیابانی از جنبه خدمت اکوسیستمی ترسیب کربن در منطقه سه‌قلعه – سرایان

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پیکانشهر، باغ گیاهشناسی ملی ایران، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور

2 پژوهشگر بخش بیابان، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور

3 دانش آموخته دکتری علوم مرتع دانشگاه تهران

4 کارشناس ارشد بیابان زدایی، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی.

10.29252/aridbiom.2025.22868.2044

چکیده

امروزه با آشکار شدن اثرات منفی تغییرات اقلیمی در سطح جهان، توجه ویژه‌ای به جنگل‌های دست‌کاشت بیابانی، به عنوان یک منبع و ظرفیت بالقوه ناشناخته برای ترسیب کربن از سوی دانشمندان صورت گرفته است. در همین راستا تحقیق حاضر با این هدف در منطقه سه‌قلعه – سرایان در استان خراسان جنوبی انجام گرفت. در گام نخست روند احیا و توسعه جنگل‌های دست‌کاشت منطقه مورد مطالعه با تصاویر سنجش از دوری ماهواره لندست 5 و 8 با وضوح 30 متر در بازه زمانی 1369 تا 1402 با استفاده از شاخص اصلاح شده پوشش گیاهی تعدیل شده با خاک MSAVI بررسی گردید. در ادامه جهت ارزیابی میدانی، تیپ‌های پوشش گیاهی و منطقه معرف هر یک مشخص و تعداد 5 ترانسکت 300 متری به شکل تصادفی – سیستماتیک مستقر شده و با اندازه‌گیری 5 پلات 4 مترمربعی در طول هر ترانسکت، میزان تراکم محاسبه گردید. از آنجا که تنها گونه غالب محدوده مورد مطالعه سیاه تاغ است جهت تعیین دقیق وزن زی‌توده تعداد 3پایه از این گونه در هر تیپ، در اندازه‌های مختلف کف‌بر ‌شده و اندام هوایی و زیرزمینی کاملا برداشت و توزین گردید. جهت تعیین کربن خاک به روش والکی و بلاک، در هر تیپ،‌ 5 نمونه خاک سطحی از عمق 15-5 سانتی‌متر برداشت شد و در نهایت اندازه‌گیری میزان کربن گیاه به روش احتراق انجام گرفت. نتایج بررسی تغییرات مکانی و زمانی شاخص MSAVI نشان داد که مقدار آن از 057/0 در سال 1369 به 22/0 در سال 1402 افزایش یافته است. چنان‌چه این افزایش از شمال و شمال غرب به سمت شرق و جنوب شرق محدوده بوده است. نتایج نشان داد که میزان کل ترسیب کربن جنگل‌های دست‌کاشت منطقه سه‌قلعه معادل 5/1063838 تن برآورد گردیده که به تفکیک بخش خاک و گیاه به ترتیب رقم 1052492/5و 11346 بوده است. به طور کلی آنچه از ظرفیت مناطق خشک و بیابانی جهت ترسیب کربن مطرح است به سبب وسعت این اراضی است چرا که به شکل طبیعی مقدار کربن آلی خاک در این مناطق خشک کم است. با اینحال جنگل‌های دست‌کاشت مناطق بیابانی نقش شگرفی در ترسیب کربن آلی ایفا می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

خشک بوم

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 28 آبان 1404

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار