بررسی روند تغییرات زبری با استفاده از شاخص زاویه بادپناهی در دشت سرهای مختلف (مطالعه موردی : منطقه خضر آباد-رستاق در دشت یزد- اردکان)

طهماسبی بیرگانی, علی محمد; احمدی, حسن; جعفری, محمد; زهتابیان, غلامرضا; سلاجقه, علی

بررسی روند تغییرات زبری با استفاده از شاخص زاویه بادپناهی در دشت سرهای مختلف (مطالعه موردی : منطقه خضر آباد-رستاق در دشت یزد- اردکان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری بیابان زدایی، دانشگاه تهران

² استاد دانشگاه آزاد، واحد علوم تحقیقات تهران

³ استاد دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

⁴ دانشیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

چکیده

در این تحقیق تغییرات زبری سطح زمین در راستای ترانسکت طولی دشتسرها در منطقه خضر آباد - رستاق واقع در دشت یزد - اردکان با استفاده از شاخص زاویه بادپناهی بررسی میگردد. زاویه بادپناهی با استفاده از زبریسنج میلهای در طول ۳۵ سانتیمتری ترانسکت طولی مطابق با روش Potter et al. اندازهگیری شد. اطلاعات ارتفاع نقاط به نرمافزارهای Minitab و Excel انتقال و محاسبات لازم در زمینه فراوانی نسبی و تجمعی زاویه بادپناهی انجام شد. مقایسه تجزیه واریانس (دانکن) پوشش سطح با زاویه بادپناهی بین دشتسرها، اختلاف معنیدار در سطح آماری کمتر از 01/0 را نشان میدهد. در این بین، دشتسر لخت دارای بیشترین پوشش با زاویه بادپناهی است. در دشتسرهای لخت بهطور متوسط 27/9 ± 11/18% سطح با زاویه بیش از°12 باعث به تله انداختن ذرات میشود. این در حالی است که در دشتسرهای اپانداژ مقدار آن به 73/7 ± 44/8 کاهش مییابد. دشتسرهای پوشیده در محدوده مورد مطالعه فاقد زبری قابل ملاحظه است و تنها 58/0 ± 28/0% از سطح زمین با زاویه بادپناهی بیش از° 12 پوشش داده میشود و این موجب حساسیت اراضی این دشتسرها به فرسایش بادی میشود. نتایج نشان داد شاخص درصد فراوانی تجمعی زاویه بادپناهی بیش از 12% قادراست اختلاف زبری در دشتسرهای مختلف را به خوبی توصیف نماید. همچنین شاخص فوق نشاندهنده این است که با حرکت از مناطق بالا دست (دشتسرهای فرسایشی) به پائین دست (دشت سرهای اپانداژ و پوشیده) زبری کاهش یافته و پتانسیل فرسایش بادی افزوده میشود.

کلیدواژه‌ها