اصول اخلاقی انتشار مقاله

منشور اخلاق نشریه، بر مبنای رهنمود‌های ارائه شده توسط کمیته اخلاق انتشار طراحی شده است و از کلیه افراد انتظار می‌رود به اصول اخلاقی مذکور پایبند باشند. بدیهی است هرگونه سرقت علمی یا سایر رفتارهای غیر اخلاقی منجر به حذف مقاله از فرآیند داوری خواهد شد. این منشور جهت تعیین وظایف و تعهدات نویسندگان، سردبیر، اعضای هیأت تحریریه و داوران تنظیم شده است:

 نویسندگان

 نویسنده مسئول مکاتبه، مسئول نهایی محتوای کل مقاله ارسالی می‌باشد. نویسندگان متعهد هستند یافته‌های خود را به‌طور کامل گزارش کنند و در ارائه یافته‌ها و تفسیر آن‌ها دقت ویژه داشته باشند. مقاله باید حاوی جزئیات و منابع کافی باشد به‌نحوی که امکان دسترسی سایر پژوهشگران به مجموعه داده‌های یکسان جهت تکرار پژوهش وجود داشته باشد.

سرقت علمی: ثبت مقاله در سامانه نشریه‎ با ارسال ایمیل به کلیه نویسندگان مقاله اطلاع داده خواهد شد؛ بدیهی است درج نام نویسندگان در مقاله به منزله نقش اساسی ایشان در تدوین مقاله است، در صورتی که نویسندگان مقاله در تدوین مقاله نقشی نداشته ‎اند و از نام آنها سوءاستفاده شده است، لازم است مراتب را بلافاصله از طریق ایمیل دریافتی اطلاع دهند. همه نویسندگان مقاله در مورد اصالت اثر مسئول هستند. نویسنده مسئول مکاتبه مقاله باید از این که تمامی مطالب ذکر شده حاصل پژوهش وی و همکاران ایشان است، اطمینان حاصل نموده و منشأ و اصالت هر یک از مجموعه داده‌ها به‌کار گرفته شده را مشخص کند.

موارد سرقت علمی توسط مسئولان نشریه بررسی و برای حراست از اعتبار و زحمات دیگر پژوهشگران، بدون هیچ تساهل و چشم ‎پوشی با توجه به میزان سرقت علمی به شرح ذیل برخورد قانونی می‌شود:

مقاله رد خواهد شد و در صورت چاپ از روی سایت‎ها برداشته خواهد شد.

اسامی همه نویسندگان مقاله در سیاه‎نامه نشریه های دانشگاه قرار خواهد گرفت.

از مراجع قضایی ذی‎صلاح پی‎گیری حقوقی خواهد شد.

طی یک نامه رسمی پرونده سرقت علمی با سایر دانشگاه ها و نشریه های داخلی و خارجی مرتبط به اشتراک گذاشته خواهد شد.

مراتب طی یک نامه رسمی به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، پایگاه استنادی علوم جهان اسلام(ISC)، دانشگاه ‎ها، موسسه ‎ها، نشریه‎ ها و هر محلی که نویسندگان از امتیاز چاپ این مقاله استفاده کرده ‎اند، اطلاع داده خواهد شد.

اصالت: هنگامی­ که نویسنده­ا نسبت به ارسال مقاله به نشریه اقدام می‌کند، مقاله باید کاری جدید و اصیل باشد. نویسنده نمی‌تواند مقاله‌ای را که کل یا بخشی از آن در جای دیگری تحت بررسی است و یا قبلاً به نشریه دیگری ارسال شده به نشریه بفرستد.

نویسندگان باید کار و ایده‌های اولیه خود را به ­طور صریح بیان کنند، حتی زمانی ­که به ­طور عینی در مقاله بازنویسی و نقل قول نشده باشند. اگر جملات یا پاراگراف‌هایی دقیق در کار پژوهشی وجود داشته باشند که به ­نظر می‌رسد، برگرفته از مقاله یا کار دیگر نویسنده است، این مطالب باید در داخل "علامت نقل قول" قرار گیرد.

نویسندگان نباید مقاله‌ای را ارسال کنند که قبلاً برای این مجله ارسال شده، تحت ارزیابی قرار گرفته و پس از ارزیابی توسط سردبیر رد شده است. اگر نسخه اولیه قبلاً رد شده بود و نویسنده مایل است تا نسخه‌ای اصلاح شده از مقاله را برای ارزیابی ارسال کند، توجیه ارسال مجدد مقاله، باید به­ طور شفاف توسط نویسنده برای سردبیر مجله مطرح و عنوان شود. تنها تحت شرایط خاصی است که، اجازه ارسال مجدد مقاله برای بار دوم وجود دارد.

تشکر و قدردانی: نویسندگان باید به مراکز یا افرادی که در شکل‌گیری پژوهش آن تأثیرگذار بوده‌اند اشاره نموده و قدردانی نمایند. همچنین در صورت نیاز حامی مالی پژوهش در این بخش ذکر شده و مورد قدردانی قرار می گیرد.

تألیف اثر: همه نویسندگان مندرج در مقاله باید در کار پژوهش مساعدت و همکاری جدی داشته و در مقابل نتایج پاسخگو باشند. اعتبار و امتیاز نویسندگی یا تألیف باید به نسبت مساعدت‌های بخش‌های مختلف تسهیم شود. نویسندگان باید مسئولیت و اعتبار کار را تقبل کنند. نویسنده مسئول مکاتبه که مقاله را به نشریه ارسال می‌نماید باید یک نسخه یا پیش نویس مقاله را به همه نویسندگان مشترک و همکار ارسال و رضایت آن‌ها را جهت ارسال مقاله به نشریه و انتشار آن کسب کنند.

نویسندگان باید به­ طور معمول، نام دانشجو را به­ عنوان نویسنده همکار اصلی در مقالاتی که نویسندگان متعدد دارد و تا حد زیادی برگرفته از پایان ­نامه یا رساله دانشجو است، فهرست کنند.

تضاد منافع: نویسنده مسئول باید منابع حمایت مالی طرح را در متن مقاله بیان کند سپس نسبت به ارسال مقاله اقدام نماید. نویسندگان موظفند هر گونه تضاد منافعی را که بر نتیجه پژوهش آن و یا تفسیر یافته‌ها تأثیرگذار بوده است مطرح نمایند.

هنگام ارسال مقاله به مجله، نویسنده مسئول، فرصت دارد تا داور احتمالی را برای مقاله پیشنهاد دهد. نویسندگان باید از هر گونه تضاد منافع احتمالی یا نمود آن در انتخاب سردبیران و داوران پرهیز کنند. تضاد منافع از این نوع، تنها برای نویسنده مسئول به­کار نمی‌رود بلکه مشمول نویسندگان همکار در مقاله نیز می‌شود.

بازبینی مقاله: اگر نویسنده‌ای متوجه اشتباه یا بی دقتی مهمی در اثر خود شود، موظف است مراتب را به سرعت به سردبیر نشریه  اطلاع داده و در فرآیند بازبینی و اصلاح مقاله همکاری نماید.

نویسندگان باید در تجدید­نظر و انجام اصلاحات مقاله سریع و مناسب عمل کنند. اگر نویسنده ­ای نمی‌تواند در سررسید زمانی تعیین شده (حداکثر یک ماه) عمل کند، باید هرچه زودتر با سردبیر برای تعیین مدت زمان بیشتر یا انصراف از فرآیند ارزیابی تماس گیرد.

انصراف از بررسی مقاله تنها بعد از 10 روز از بارگزاری در سایت امکان پذیر است. بعد از اینکه مقاله وارد فرایند داوری شد امکان انصراف وجود ندارد. همچنین انصراف از چاپ مقاله هایی که برای چاپ پذیرش شده اند امکان پذیر نمی باشد.

ارزیابی مخفی دوطرفه

نشریه یک فرآیند ارزیابی مخفی دوطرفه را دنبال می‌کند که به موجب آن، نویسندگان، داوران را نمی‌شناسند و برعکس. نویسندگان باید به محرمانه بودن فرآیند ارزیابی احترام گذاشته و هویت خود را برای داوران آشکار نسازند و برعکس. برای مثال، مقاله نباید حاوی هر گونه اطلاعات مشمول خودافشایی باشد، به­ طوری ­که داور بتواند نویسنده را شناسایی کند.

نویسندگان نباید مقاله ارسالی خود (مشتمل بر مقالات و پیش­نویس‌های اولیه) را روی وب­سایت‌ها منتشر کنند؛ زیرا در وب­سایت‌ها، نویسندگان می‌توانند به ­راحتی توسط داوران شناسایی شوند.

نویسندگان نباید افرادی را به ­عنوان سردبیر یا داور نام برند که می‌دانند قبلاً مقاله یا نسخه قبلی آن را خوانده و پیشنهادهای خود را مطرح ساخته‌اند؛ زیرا این دانش یا آگاهی، به­ طور خودکار ناقض فرآیند ارزیابی مخفی دوطرفه است.

 انتشار همزمان، مازاد، یا چندباره

 مؤلف به‌طور کلّی باید از انتشار متونی که در اصلْ یک پژوهش واحد را شرح می‌دهند در بیش از یک نشریه خودداری کند. ارسال همزمانِ یک متن واحد به بیش از یک نشریه، رفتار غیراخلاقی تلقی می‌شود و غیرقابل‌قبول است.

 سردبیر و هیأت تحریریه

 سردبیر نشریه مسئول اتخاذ تصمیم جهت پذیرش یا رد مقالات ارسالی می‌باشد. سردبیر با کمک هیأت تحریریه و با در نظر گرفتن مسائل مربوط به حق کپی‌برداری، سرقت علمی وغیره همچنین صلاحدید داوران و ویراستاران اقدام به پذیرش مقاله می‌نماید. سردبیر همیشه باید استراتژی‌هایی را به منظور بالا بردن کیفیت مقالات، پیشنهاد داده و اجرا کند.

شایسته است سیاست‌های شورای سردبیری نشریه، و الزامات نافذِ قانونی در مورد افترا، تجاوز به حقوق مؤلف، و سرقت تألیفات، راهنمای عمل سردبیران قرار گیرد. سردبیر می‌تواند جهت تصمیم‌گیری در زمینه‌های مذکور با سایر سردبیران و داوران مشورت کند.

عدالت: سردبیران وظیفه قضاوت در مورد مقالات را بر اساس محتوای اندیشمندانۀ آن‌ها برعهده دارد و باید بدون طرفداری یا کینه توزی شخصی یا در نظر گرفتن ملیت، جنسیت، مذهب و مسائل قومی، نژادی و سیاسی عمل نماید.

محرمانه بودن: سردبیر و هیأت تحریریه نباید اطلاعات مربوط به مقاله را در مراحل داوری و ارزیابی برای کسی غیر از داوران، نویسندگان و ویراستاران افشا کنند.

 آشکارسازی و تعارض منافع:  سردبیر نباید در تحقیقات خود از متریال‌های پیشتر منتشرنشدۀ موجود در متون دریافتی استفاده کند، مگر این‌که رضایت مؤلف را به‌صورت مکتوب و صریح در دست داشته باشد. اطلاعات و یا ایده‌های محرمانه که از طریق ارزیابی مقالات کسب شده‌اند باید به‌طور محرمانه حفظ شوند و در جهت منافع شخصی استفاده نشوند. 

 داوران

 داوران به سردبیر و اعضای هیأت تحریریه در اتخاذ تصمیم برای پذیرش و یا رد مقاله مشارکت نموده و از طریق ارسال اصلاحیه به نویسندگان در ارتقاء مقاله آن‌ها سهیم می‌باشند.

حق امتناع و عدم پذیرش: امتناع و رد درخواست ارزیابی یک مقاله بر حسب زمان و یا موقعیت ضروری و لازم است. چنان‌چه داورِ انتخاب‌شده احساس کند برای داوریِ پژوهشِ منعکس‌شده در متن صلاحیت ندارد، یا تشخیص دهد که نمی‌تواند ارزیابی خود را به‌موقع تحویل دهد، باید موضوع را به اطلاع سردبیر برساند و از حضور در فرایند داوری عذر بخواهد.

محرمانه بودن: داوران باید به محرمانه بودن فرآیند ارزیابی احترام بگذارند و نباید اطلاعات مربوط به مقاله را بدون اجازه مکتوب نویسنده در اختیار شخصی غیر از سردبیر بگذارند.

کلیۀ متونی که برای داوری به دفتر نشریه می‌رسند باید به‌مثابه اسناد محرمانه تلقی شوند. نشان دادن این متن‌ها به دیگران یا بحث کردن دربارۀ آن‌ها جز با اجازۀ سردبیر ممنوع است.

عدم سوگیری: داوران باید مقالات را به‌طور عینی، بی‌طرف و عادلانه ارزیابی کنند. داوران باید از سوگیری‌های شخصی در توصیه‌ها و قضاوت‌های خود اجتناب کنند.

منابع: داوران موظفند منابعی را که نویسنده به آن‌ها ارجاع داده شناسایی و بررسی نمایند. هرگونه نتیجه‌گیری یا بحثی که پیش از این مطرح شده باشد باید همراه با منبع ذکر شود. همچنین داوران موظفند در صورت مشاهده هر گونه شباهت یا هم پوشانی بین اثر ارسالی و مقاله‌ای دیگر مراتب را به سردبیر اطلاع دهند.

تضاد منافع: داوران نباید از اطلاعات یا ایده‌هایی که طی فرآیند ارزیابی به‌دست آورده‌اند در جهت منافع شخصی استفاده نمایند. همچنین داوران باید از ارزیابی مقالاتی که از دید آن‌ها مشمول تضاد منافع اعم از منافع مشترک مالی، سازمانی، شخصی و یا هرگونه ارتباط یا پیوندهای دیگر با شرکت‌ها، نهادها یا افراد مرتبط با مقالات است، امتناع کنند.

 * نکته: دوفصلنامه خشکبوم عضو کمیته اخلاق نشر (COPE) نبوده است، اما متعهد به پیروی از استانداردها و دستورالعمل‌های آن می‌باشد.

نویسنده می بایست تمام اصول اخلاقی در زمینه چاپ و نشر را دانسته و به آن متعهد باشد.

از ابتدایی ترین و اولین اصول اخلاقی در فرایند ارسال و پذیرش مقالات، عدم موازی کاری و ارسال یک مقاله به چند نشریه است. نویسندگان گرامی توجه داشته باشند ارسال موازی یک مقاله به چند نشریه نه تنها باعث اتلاف وقت و هزینه برای نشریه ها را به همراه دارد بلکه از نظر حرفه ای نیز کاری ناپسند محسوب می گردد.

  • مقالات ارسالی باید در زمینه­ تخصصی دو فصلنامه و حاصل کار پژوهشی نویسنده یا نویسندگان باشد.
  • علاوه بر قرارگرفتن موضوع مقاله در زمینه تخصصی نشریه، مقالات یا بخشی از آن نباید در هیچ مجله‌ای در داخل یا خارج از کشور به طور هم ‌زمان در جریال داوری و یا چاپ باشد. مقالات ارائه شده به صورت خلاصه مقاله درکنگره ها، سمپوزیوم ها، سمینارهای داخلی و خارجی که چاپ و منتشر شده باشد، می‌تواند در قالب مقاله کامل ارائه شوند.
  • نشریه در رد یا قبول، ویرایش، تلخیص یا اصلاح مقاله­ های دریافتی آزاد است.
  • اصلاح و خلاصه کردن مطالب با نظر نویسندگان انجام می شود و مسؤلیت صحت محتوای مقالات به عهده نویسندگان است. نویسنده‌، مسؤل مکاتبات است و چاپ مقاله به معنی تأیید مطالب آن نیست.
  • اصل مقاله‌های رد شده یا انصراف داده شده پس از شش ماه از آرشیو نشریه خارج خواهد شد و نشریه هیچگونه مسؤلیتی در قبال آن نخواهد داشت.
  • در صورت استفاده از مطالب دیگران، منبع مورد نظر  با شماره و اطلاعات کامل منبع مذکور ارجاع داده شود.
  • مقالات ارسالی نباید در هیچ نشریه دیگری به چاپ رسیده باشد، به همین دلیل تکمیل فرم‌ تعهدنامه نویسنده مبنی بر عدم ارسال مقاله برای سایر نشریات به منظور چاپ یا داوری، در زمان ثبت نام و ارسال مقاله الزامی است.
  • مقاله تالیف شده تا زمان انتشار به عنوان امانت نزد دفتر نشریه خواهد بود.