اثر تنش خشـکی بر برخی صفــات زراعی و فیزیولوژیکی توده‌های شنبلیله‌ بومی ایــران

نوع مقاله : مقاله کوتاه پژوهشی

نویسندگان

1 موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات،آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه

2 دانشگاه تهران

3 مرکز بین المللی تحقیقات کشاورزی در مناطق خشک (ICARDA)

چکیده

این مطالعه به منظور ارزیابی اثر تنش خشکی بر برخی صفات زراعی و فیزیولوژیکی توده‌های شنبلیله بومی ایران (20 ژنوتیپ از مناطق مختلف کشور) در قالب دو آزمایش (تحت شرایط تنش خشکی و بدون تنش خشکی) با استفاده از طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی و چهار تکرار انجام و 17 صفت مختلف زراعی و فیزیولوژیکی اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که تحت شرایط تنش خشکی بین توده‌ها از نظر بیشتر صفات به غیر از وزن زیست توده آفتاب خشک، شاخص برداشت، عملکرد تک بوته و دمای تاج پوشه اختلاف‌های آماری معنی‌داری وجود ندارد. تحت شرایط بدون تنش خشکی نیز به غیر از صفات تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن زیست توده آفتاب خشک، دمای تاج پوشه، پایداری غشای سلولی برگ‌ها در مرحله گلدهی، آماس و رطوبت نسبی برگ‌ها، اختلاف‌های آماری معنی‌داری بین توده‌ها وجود داشت. صفات وزن زیست توده (بیوماس) آفتاب خشک و عملکرد دانه به ترتیب با ضریب تغییرات 9/44و 9/38 درصد ضریب تغییرات، به طور شدید تحت تاثیر تنش خشکی قرار گرفت. به طور متقابل دو صفت تیپ بوته و رطوبت نسبی بافت برگی در مرحله گلدهی، کمترین ضریب تغییرات محیطی (در حدود صفر) را به خود اختصاص دادند. با توجه به نتایج، استفاده از ضریب تغییرات دو صفت وزن بیوماس آفتاب خشک و عملکرد دانه برای غربالگری و انتخاب ژنوتیپ‌های شنبلیله مناسب کشت در محیط‌هایی با تنش خشکی و یا با محدودیت آب توصیه می‌گردد.

کلیدواژه‌ها


[1]. Alizadeh, A. (2006). Soil, water, plant relationship. Mashhad. Imam Reza University Publications, (in Farsi).
[2]. Ashraf, M., & Harris, P.J.C. (2006). Abiotic stresses: Plant resistance through breeding and molecular approaches. India. International Book Distributing Co.
[3]. Farhadi, H.,  Azizi, M., & Nemati, H. (2014).The effect of water deficit stress on morphological characteristics and yield components of eight fenugreek landraces (Trigonella foenum graecum L.). Research Journal of Crop Science in Arid Area, 1(1),1-19, (in Farsi).
[4]. Farshadfar, E., & Javadinia, J. (2011).Evaluation of chickpea (Cicer arietinum L.) genotypes for drought tolerance. Journal of Seed and Plant, 27(4), 517-537, (in Farsi).
[5]. Heidari, N., Pouryousef, M.,  Tavakkoli, A.,  & Saba, J. (2012). Effect of drought stress and harvesting date on yield and essential oil production of anise (Pimpinella anisum L.). Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 28(1),121-130, (in Farsi).
[6]. Jamali, M.M. (2013). Investigate the effect of drought stress and different amount of chemical fertilizers on some physiological characteristics of coriander (Coriandrum sativum L.).  International Journal of Farming and Allied Sciences, 2 (20),872-879.
[7]. Kumar, D. (2006). Breeding for drought resistance.Pages:145-175. In: Ashraf, M., & Harris, P.J.C.(eds.).Abiotic stresses: Plant resistance through breeding and molecular approaches. International Book Distributing Co. India.
[8]. Mc Curmick, K.M., Norton, R.M., &  Eagles, H.A.(2009). Phenotypic variation within a fenugreek(Trigonella foenum-graecum L.) germplasm collection. II. Cultivar selection based on traits associated with seed yield. Genetics  Resources & Crop Evolution, 56, 651-661.
[9]. Mittler, R .(2006). Abiotic stress, the field environment and stress combination. Trends Plant Science,11,15-19.
[10]. Moradi, P. (2008). Study on genetic diversity of Iranian fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.) landraces. PhD. Thesis. Agricultural Department. Research and Science Branch of Islamic Azad University. Tehran, Iran, (in Farsi).
[11]. Ramirez-Builes,V.H. (2007).Plant water relationships for several common bean genotypes (Phaseolus vulgaris L.) with and without drought stress conditions. MSc. Thesis. Agricultural Department. University of Puertorico.
[12]. Rassam, Gh., Dadkhah, A., & Khoshnood Yazdi, A. (2015). Evaluation of water deficit on morphological and physiological traits of hyssop (Hyssopus officinalis L.). Journal of Agronomy Science, 5(10), 1-12, (in Farsi).
[13]. Sadeghzadeh Ahari, D., Hassandokht, M.R., Kashi, A.K., Amri, A., & Alizadeh, Kh.(2010). Selection for drought tolerance in some Iranian fenugreek landraces. Journal of Iranian Horticultural Science and Technology, 11(2),111-132, (in Farsi).
[14]. Sharifi Ashoorabadi, E., Matin, M., Lebaschi, H., Abbaszadeh, B., & Naderi, B. (2005). Effects of water stress on quantity yield in Achillea millefolium. Abstracts Book of The First International Conference on the Theory and Practices in Biological Water Saving, p.211.
[15]. Zhang, X.Z. (1989). Techniques of plant physiology. Liaoning Science and Technology Press. China.