بررسی روند طوفان‌های گردوخاک با استفاده از شاخص DSIA در جنوب‌شرق ایران و ارتباط آن با شاخص NDVIA

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت و کنترل بیابان، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

2 استاد، گروه بیابان‌زدایی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

3 استادیار، مؤسسه آموزش و ترویج کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

10.29252/aridbiom.2024.20371.1948

چکیده

طوفان‌های گردوخاک پدیده‌هایی طبیعی اما با اثرات جدی و مخرب بر محیط‌زیست و جوامع انسانی هستند. منطقه جنوب‌شرق ایران یکی از فعال‌ترین منابع طوفان گردوخاک در ایران است و مشکلات و تهدیدهای جدی را به‌ویژه در سال‌های اخیر به‌دنبال داشته است. هدف این مطالعه، بررسی تغییرات ناهنجاری مکانی و زمانی طوفان‌های گردوخاک در جنوب‌شرق ایران طی یک دوره زمانی 21 ساله (2020-2000) و ارتباط آن با تغییرات ناهنجاری مکانی و زمانی پوشش گیاهی در منطقه مورد مطالعه است. برای انجام این هدف از شاخص DSIA و NDVIA استفاده شد. در آخر، با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون ارتباط بین شاخص DSIA وNDVIA  مورد بررسی قرار گرفت. روند تغییرات زمانی شاخص DSIA از سال 2000 تا 2012 در بیشتر سال‌ها مثبت و افزایشی است و بیشترین مقدار DSIA در سال 2012 رخ داد که برابر با 96 درصد است. سپس از سال 2012 تا 2020 این روند به صورت کاهشی بود و کمترین مقدار DSIA برابر با 67- درصد مربوط به سال 2020 است. همچنین با حرکت از شرق به غرب منطقه مورد مطالعه، از مقدار شاخص DSIA کاسته شد. نتایج نشان داد تغییرات NDVIA از سال 2000 تا 2012 نزولی است (کمترین مقدار برابر با 12- درصد در سال 2007)، اما از سال 2012 تا 2020 روند تغییرات صعودی است (بیشترین مقدار برابر با11+ درصد در سال 2014). به علاوه، نتایج همبستگی پیرسون نشان داد شاخص DSIA به‌طور معنی‌داری با شاخص NDVI همبستگی دارد، این همبستگی به صورت منفی است (05/0p-value< 52/0- = r). با توجه به همبستگی منفی و معنادار بین شاخص NDVIA و DSIA، از سال 2012 تا 2020 همراه با بهبود شرایط پوشش گیاهی و افزایش شاخص NDVIA از میزان شاخص DSIA کاسته شد. تأثیر این همبستگی به صورت مکانی نیز مشاهده شد، به‌صورتی که با حرکت از شرق به غرب منطقه با افزایش شاخص NDVIA از میزان DSIA کاسته شد. نتایج این مطالعه می‌تواند اطلاعات کلیدی را در برنامه‌ریزی و کاهش اثرات طوفان‌های گردوخاک در جنوب‌شرق ایران در اختیار تصمیم‌گیران قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

خشکبوم
دوره 13، شماره 2
مهر 1402
صفحه 17-33

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار