ارزیابی و تدوین برنامه مدیریت راهبردی تشی (Hystrix indica) در پارک ملی خجیر با رویکرد کاهش تعارضات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری، گروه برنامه‌ریزی و مدیریت و آموزش محیط زیست، پردیس بین الملل کیش، دانشگاه تهران، ایران

2 استادیار گروه علوم محیط زیست و جنگل، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران

3 استاد گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران

10.29252/aridbiom.2022.17172.1871

چکیده

کاهش تعارضات و خسارات حیات‌وحش، از جنبه‌های مهم مدیریت آنها است. گونه ­های مختلف حیات­ وحش برای تأمین نیازهای حیاتی خودشان به دلیل رقابت بر سر منابع ‌‌غذایی و اشغال زیستگاه­ ها با انسان ­ها در تعارض هستند. با توجّه به جایگاه و اهمّیّت پارک ملی خجیر، پژوهش حاضر به منظور تدوین برنامه مدیریت استراتژیک گونه تشی در پارک ملی خجیر به منظور حفاظت و کاهش تعارضات این گونه انجام شد. در برنامه مدیریت تعارضات گونه مذکور، راهبردهای متناسب با تکیه بر عوامل‌ داخلی (نقاط قوّت و ‌نقاط ضعف) و عوامل‌ خارجی (فرصت ­ها و تهدیدات) انتخاب گردید، سپس از طریق دسته‌بندی و وزن‌گذاری و تجزیه و تحلیل عوامل با استفاده از ماتریس SWOT راهبردهای متناسب تدوین گردید، سپس با استفاده از روش AHP به مقایسات زوجی هر یک از زیر‌معیارها و تعیین وزن و اولویت‌بندی پرداخته شد. در گام بعدی، با استفاده از ماتریس برنامه‌ریزی راهبردی کمی QSPM، به اولویت‌بندی و ارزیابی امکان‌پذیری و پایداری راهبرد‌های پیشنهادی پرداخته شد. با توجّه به نتایج به‌دست‌آمده؛ سه راهبرد، شامل 1) بهبود کمّیت و کیفیّت پایش و به روز‌رسانی اطّلاعات جمعیّت‌شناختی و بوم‌شناسی گونه جانوری ‌تشی به کمک امکانات سایر سازمان­های فعال؛ 2) ارتقا و ترویج ارزش­ های حیات‌وحش و کنترل تغییرات‌ کاربری و تخریب‌زیستگاه و نقد باورهای خرافی و 3) کاهش خسارات در بخش کشاورزی و باغداری با همکاری سایر بخش های فعال در منطقه، به عنوان مهم­ترین راهبردهای مدیریتی در جهت کاهش تعارضات گونه‌تشی در پارک‌ملی خجیر پیشنهاد می ­شود.

کلیدواژه‌ها


[1]. Ahmadi, M., Kaboli, M., Imani-Harsini, J., Khosravi, R. & Almasi, M. (2012). Strategic Management Plan for Wolf (Canis lupus) in Hamedan Province: An Approach to Reducing Human-Wolf Conflicts. Journal of Natural Environment, (65)3, 271-281. (in Farsi).
[2]. Amaja, L. G., Hunde Feyssa, D. & Mekonnen Gutema, T. (2016). Assessment of types of damage and causes of human-wildlife conflict in Gera district south western Ethiopia. (8)5, 49-54.
[3]. Asadollahi, M., Ahmadzadeh, F. & Mahmoudi, H. (2020). The status of farmers' conflict with wildlife in Mazandaran province. Jornal of Animal Environment, )12(4, 153-160. (in Farsi).
[4]. Chardonnet, P., Soto, B., Fritz, H., Crosmary, W., Drouet-Hoguet, N., Mesochina, P., Pellerin, M., Mallon, D., Bakker, L., Boulet, H. & Lamarque, F. (2010). Managing the conflicts between people and lion: review andinsights from the literature and field experience. Working Paper, FAO, 69 pp.
[5]. Cotton, W. (2008). Resolving conflicts between humans and the threatened Louisiana black bear. Human-Wildlife Conflicts, (2)2. 151-152.
[6]. Dickman, A. J. (2010). Complexities of conflict: the importance of considering social factors for effectively resolving human–wildlife conflict. Animal Conservation, (13)5, 458-466.
[7]. Distefano, E. (2005). Human–wildlife conflict worldwide: Collection of case studies, analysis of management strategies and good practices. SARD Initiative Report, Rome: FAO, 34 pp.
[8]. Dorresteijn, I., Schultner, J., Collier, N. F., Hylander, K., Senbeta, F. & Fischer, J. (2017). Disaggregating ecosystem services and disservices in the cultural landscapes of southwestern Ethiopia: a study of rural perceptions. Landscape Ecology, (32), 2151-2165.
[9]. Farhadinia, M. S., Mohammadi Moghanaki, A., & Ekrami, B. (2019). Guide to man-human-large carnivore conflict management in Iran. Qom: Fanoos Andisheh Publications, 224 pp, (in Farsi).
[10]. Farhadinia, M. S., Jokar, H., Danehkar, A. & Jourabchiyan, A. (2016). Jornal of Environmenatl Researches, (6)11, 131-181. (in Farsi).
[11]. Gürel, E. (2017). SWOT Analysis: a theoretical review. Journal of International Social Research, (10), 994-1006.
[12]. Hussey, D. (2001). Strategy and planning: a manager's guide. Wiley, New York, 296 pp.
[13]. IUCN. (2004). Preventing and Mitigating Human-Wildlife Conflicts: World Parks Congress Recommendation. Human Dimensions of Wildlife, (9), 259-260.
[14]. Jafari, Sh., Alizadeh - Shabani, A., Danehkar, A. & Nazari - Samani, A. (2014). A comparative study between Khojeer and Sorkheh hesar National Parks in terms of the trend of land cover/use changes. Journal of Natural Environment, (66)4, 341-350. (in Farsi).
[15]. Jahanbakhsh - Ganjeh, M., Morshedi, J., Mehdizadeh, F., Golzar, E. & Joumardiani, B. )2012(. Study of habitat suitability of Poutak valley in Dena protected area as Persian fallow deer habitat using SWOT model. Journal of Animal Environment, (4)3, 49-58. (in Farsi).
[16]. Karami, M., Faizullahi, Kaveh. & Ghadirian, T. (2016). Atlas of Mammals of Iran. Tehran: Kharazmi Branch, University Jihad Publications, 292 pp, (in Farsi).
[17]. Karanth, K. K., Gopalaswamy, A. M., Prasad, P. K. & Dasgupta, S. (2013). Patterns of human–wildlife conflicts and compensation: Insights from Western Ghats protected areas. Biological Conservation, (166), 175-185.
[18]. Kreith, M. (2007). Wild Pigs in California. Jornal of Agricultural Issues Center, (33), 1-6.
[19]. Lamarque, F., Anderson, J., Fergusson, R., Lagrange, M., Osei-Owusu, Y. & Bakker, L. (2009). Human wildlife conflict in Africa: Causes, consequences and management strategies. In FAO Forestry Paper, 157, 98 pp.
[20]. Lozanoa, J., Olszańskab, A., Morales-Reyesc, Z., Castrod, A. A., Maloe, A. F., Moleóng, M., Sánchez Zapatac, J. A., Cortés-Avizandah, A., Wehrdena, H. V., Dorresteijni, I., Kanskyj, R., Fischera, J. & Martín Lópeza, B. (2019). Human-carnivore relations: A systematic review. Biological Conservation, (237), 480-492.
[21]. Madden, F. (2004). Creating coexistence between humans and wildlife: global perspectives on local efforts to address human–wildlife conflict. Human Dimensions of Wildlife, (9), 247-257.
[22]. Malekian, M., Masoum, F. & Hemami, M. (2020). Conservation strategies for the goitered gazelle (Gazella subgutturosa) in Khorasan Razavi protecting areas. Journal of Natural Environment, (73)3, 599-611. (in Farsi).
[23]. Malekian. M. & Tavakoli, H. (2020). Strategic planning for sustainable development in arid lands (Case study: Kahyaz protected area, Isfahan province). Jornal of Arid Biome, (10)1, 126-135. (in Farsi).
 [24]. Manfredo, M. J. & Dayer, A. A. (2004). Concepts for Exploring the Social Aspects of Human–Wildlife Conflict in a Global Context. Human Dimensions of Wildlife, (9)4, 317-328.
[25]. Masunzu, C. (1998). Assessment of crop damage and application of non-lethal deterrents for crop protection east of the Selous Game Reserve. In L. Siege, & R. D. Baldus (Eds.), Tanzania Wildlife Discussion Paper Nr. 24.
[26]. Maxwell, S. L., Fuller, R. A., Brooks, T. M. & Watson, J. E. (2016). Biodiversity: the ravages of guns, nets and bulldozers. Nature, (536), 143-145.
[27]. Messmer, T. A.  (2009). Human–wildlife conflicts: emerging challenges and opportunities. Human Wildlife Conflicts, (3)1, 10-17.
[28]. Namvar, P. & Darini, A. (2013). Rodentia: Hystricidae (Hystrix indica) in the field of natural resources in the south of Kerman province, the first national conference on agriculture and sustainable natural resources, Tehran, Mehr Arvand Higher Education Institute Iranian Nature Conservation Association. (in Farsi).
[29]. Ngovo, V., Mulungu, L., Lodal, J., Makundi, R. & Massawe, A. (2005). Evaluation of thiram and cinnamamide for protection of maize seeds against multimammate mice. Mastomys natalensis, in Tanzania. Belgian Journal of Zoology, (135), 179-181.
[30]. Pierce, J. & Rabinson, R. (2006). Strategic Planning and Management, Tehran, Fourth Edition, Yadavare Ketab Publications, 624 pp, (in Farsi).
[31]. Rakshya, T. (2016). Living with wildlife: Conflict or co-existence Acta Ecologica Sinica, (36)6, 509-514.
[32]. Rassi, Y., Jalali, M. Javadian, E. & Moatazedian, M. H. (2001). Confirmation Of Meriones Libycus (Rodentia; Gerbillidae) As The Main Reservior Host Of Zoonotic Cutaneous Leishmaniasis In Arsanjan, Fars Province, South Of Iran. Iranian Journal of Publication Health, (30)3-4, 143-144. (in Farsi).
[33]. Rezazadeh, S. & Mirsanjari, M. (2020). Evaluation and compilation a strategic management plan for reducing Brown Bear conflicts (Ursus arctos) in Qazvin province. Journal of Animal Environment, (12)3, 1-10. (in Farsi).
[34]. Roberts, T. J. (1997). The mammales of Pakistan. Oxford University Press, Karachi, Pakistan, 525 pp.
[35]. Soleimani, M. (1998). Morphological and biological characteristics of vermin and ways to combat it in the forests and pastures of the province. Jihad Keshavarzi research project, Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad natural resources and research center. (in Farsi).
[36]. Zamani, N., Hatami, J., Shobeiry, M. & Kaboodvandpour, Sh. (2020). The impacts of environmental education on reducing human-wildlife conflict. Journal of Animal Environment, (12)1, 31-40. (in Farsi).
[37]. Ziegltrum, G. (2008). Impacts of the Black Bear supplemental feeding program on ecology in western Washington. Human-Wildlife Conflicts, (2)2, 153-259.