بررسی علل هیدروژئومورفولوژیکی تشکیل الگوهای چندضلعی در شق‌های دشت یزد-اردکان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو

2 دانشگاه

3 عضو هیات علمی دانشگاه یزد

چکیده

الگوی مکانیِ پوشش گیاهی به نحوة استقرار گیاهان در عرصة طبیعت اطلاق می‌شود و یا نحوة فیزیکیِ ترتیب قرار گرفتن گیاهان، در هر مقیاسی، تحت عنوان الگوی مکانی تعریف می‌شود. تشکیل الگوی پوشش گیاهی شیوه‌ای است که توسط آن پوشش گیاهی در مقابل کمبود آب مقاومت می‌کند. یکی از انواع جالب توجه الگوهای پوشش گیاهی تشکیل شده در دشت یزد-اردکان الگوی پوشش گیاهی چندضلعی است. در این تحقیق برای اولین بار به بررسی علل هیدروژئومورفولوژیکی توسعه و گسترش این الگوی پوشش گیاهی نادر در رخساره ژئومورفولوژی شق در بخشی از این دشت پرداخته می‌شود. در این مقاله مدل مفهومی گسترش پوشش گیاهی در شق‌ ارائه شده است. همچنین از میان عوامل فیزیکوشیمیایی نمونه خاک های بررسی شده(داخل شق و نمونه های شاهد)، شوری، درصد شن، درصد سیلت و رطوبت اختلاف معنی‌داری دارند. نتایج این تحقیق نشان داد که مهیا شدن بستر مناسب(ایجاد شق همراه با شکسته شدن سخت لایه، ذخیر خاک و بذر مناسب) برای رشد تاغ تنها عامل تعیین‌کننده برای ایجاد توسعه پوشش گیاهی نیست، بلکه برای ایجاد این الگوی پوشش گیاهی خاص عامل محرک(که در اینجا افت سطح سفره آب زیرزمینی همراه با شوک اکوسیستمی است) نیز لازم است.

کلیدواژه‌ها


 
References
 
[1].            Alami A. (2000). The investigation of land subsidence causes in Yazd-Ardakan plain. MSc thesis of Tarbiat Modares University, 126 pages, (in Farsi).
[2].            Barbier, N., Coutron, P., Lefever, R., Deblauwe, V. & Lejune, O. (2008). Spatial decoupling of facilitation and competition at the origin of gapped vegetation patterns. Ecology 89, 1521–1531.
[3].            Couteron, P., & Lejeune, O. (2001). Periodic spotted patterns in semi-arid vegetation explained by a propagation-inhibition model, 616–628.
[4].            Ekrami M. (2013). The investigation of climatological drought on hydrological severity using GRI Index (case study: Yazd-Ardakan plain). Natural Resources faculty,Yazd University, Ms.c thesis, (in Farsi).
[5].            Gilad, E., vonHardenberg, J. Provenzale,  A., Shachak, M. & Meron, E. (2007). A mathematical model for plants as ecosystem engineers. Journal of Theoretical Biology. 244, 680–691.
[6].            Komakpanah, A. (2008). Investigation of earth fissures reason in Yazd-Ardakan Road, Journal of Transportation Research. 4(2), 181-193, (in Farsi).
[7].            Lejeune, O., Tlidi M., & Couteron P. (2002). Localized vegetation patches: A self-organized response to resource scarcity, Physical Review, Par 1, 66(1), 010901.
[8].            Ludwig, J., Bradford P. Wilcox, David D. Breshears, David J. Tongway, & Anton C. Imeson. (2005). Vegetation patches and runoff-erosion as interacting ecohydrological processes in semiarid landscapes. Ecology 86: 288, 297.
[9].             Meron, E. (2012). Pattern-formation approach to modelling spatially extended ecosystems. Ecological Modelling, 234, 70-82. Elsevier B. V. doi: 10.1016/j. ecolmodel. 2011.05.035
[10].        Meron, E., Yizhaq H., & Gilad E. (2007). Localized structures in dryland vegetation: Forms and functions, Chaos, 17(3), 037109, doi:10.1063/1.2767246
[11].        Moghimi J. (2007). Introduction of some rangeland appropriate species for production and Iranian rangeland improvement. Arvan press. Page: 659, (in Farsi).
[12].        Okin, G. S., & Gillette D. A. (2001). Distribution of vegetation in wind-dominated landscapes: Implications for wind erosion modeling and landscape processes, J. Geophys. Res., 106(D9),9673–9683
[13].         Rietkerk, M., Boerlijst, M. C., Langevelde, F. Van, HilleRisLambers, R., Van de Koppel J., Kumar L., & Klausmeier C. A. (2002). Self-organization of vegetation in arid ecosystems. American Naturalist, 160:524–530.
[14].        Rietkerk, M. & van de Koppel, J. (2008). Regular pattern formation in real ecosystems.  Trends in Ecology & Evolution. 23: 169,175.
[15].        Rietkerk, M., Boerlijst, M. C., Langevelde, F. Van, Hillerislambers, R., Van, J., Koppel, D., & Kumar, L. (2002). Notes and Comments Self-Organization of Vegetation in Arid Ecosystems, 160(4).
[16].        Salehi, SM., (1998). Structural fracture in the desert regions of Iran. MSc thesis of Azad University. 75 pages, (in Farsi).
[17].        Scheffer, M., Carpenter, S., Foley, J., Folke, C., & Walkerk, B. (2001). Catastrophic shifts in ecosystems. Nature(Journal), 413:591– 596
[18].        Schlesinger, WH., Reynolds, JF., Cunningham, GL., Huenneke, LF., Jarrell, WM., Virginia, RA.,  & Whitford, WG.,(1990). Biological feedbacks in global desertification.  Science (Journal). 247: 1043-1048.
[19].        Turing, A. M. (1952). The chemical basis of morphogenesis, Philosophical Transactions of the Royal Society of London, 237, 37–72.
[20].        Valentin, C., & Poesen, J. (1999). Soil and water components of banded vegetation patterns. East, 1-24.
[21].        Van de Koppel., Wal, D. V. D., Bakker, J. P., & Herman, P. M. J. (2005). Self-Organization and Vegetation Collapse in Salt Marsh Ecosystems. The American naturalist Journal, 165(1(.
[22].         Von hardenberg, J., Meron, E., Shachak, M., & Zarmi, Y. (2001). Diversity of Vegetation Patterns and Desertification. October, (c), 3-6. doi: 10.1103/Physical Review Letter .87.198101.
[23].        Zare Mehrjardi, A. (2012). Investigation of Ground Subsidence reasons and fractures in Rostagh Area, South of Meybod. Geography and Environmental Planning. 3;22 (3) :155-166, (in Farsi).