بررسی تحمل ژنوتیپ های گندم نان (Triticum aestivum L.) به تنش خشکی انتهای فصل بر اساس برخی صفات زراعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 ری زراعت پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران

2 پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران

3 زراعی و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران

4 موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، کرج

چکیده

تنش خشکی انتهای فصل باعث کاهش عملکرد گندم در بسیاری از مناطق ایران می­شود. با انتخاب ارقام متحمل می­توان خسارت این تنش را کاهش داد. ژنوتیپ­های WS-82-9، سیروان، WS-86-14، پیشتاز، پارسی، بک کراس روشن، ارگ، روشن، پیشگام، الوند و مهدوی طی دو سال زراعی 1392-1390 در منطقه اصفهان در دو شرایط آبیاری معمول و تنش خشکی آخر فصل از نظر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و وزن هزار دانه مطالعه شد. تنش خشکی باعث کاهش صفات گردید و شدت تنش (SI) برای صفات فوق به ترتیب 501/0، 259/0، 325/0 و 424/0 بود. ژنوتیپ­ها از نظر همه صفات تفاوت داشتند. تعداد 11 شاخص­ تحمل و حساسیت به تنش و میانگین رتبه هر ژنوتیپ برای شاخص­ها محاسبه شد. از نظر عملکرد دانه، ارقام پیشگام، سیروان، الوند و لاین WS-86-14 به ترتیب چهار ژنوتیپ متحمل و رقم روشن حساس­ترین ژنوتیپ بود. شاخص­های MP، GMP، STI، HM و MSTI(k1) با عملکرد دانه در هر دو شرایط تنش و عدم تنش همبستگی مثبت و معنی­دار داشت. همبستگی مثبت و معنی­دار عملکرد دانه با شاخص برداشت، اهمیت توجه به این صفت را نشان داد. از نظر شاخص برداشت، لاین WS-86-14 و رقم روشن به ترتیب متحمل‌­­­ترین ‍و حساس­ترین ژنوتیپ بود. رقم‌های پیشگام و سیروان برای کاشت در مناطق مشابه که احتمال وقوع تنش خشکی در انتهای دوره رشد گندم وجود دارد توصیه می­گردد.

کلیدواژه‌ها