دانشگاه یزد
خشکبوم
2008-790X
2588-6487
1
3
2011
03
21
تعیین فاصله¬ی زمانی رخداد خشکسالی¬های هواشناسی و هیدرولوژیکی در حوزه¬ی آبخیز زاینده¬رود
1
13
FA
حمید
بابایی
شهاب
عراقی نژاد
عبدالحسین
هورفر
شهاب
عراقی¬نژاد
هدف از این تحقیق، تجزیه و تحلیل ارتباط بین رخداد خشکسالیهای هواشناسی و هیدرولوژیکی در حوزهی آبخیز سد زاینده رود با استفاده از متغیرهای مربوط است. شاخصهای بارش استاندارد و ذخیرهی آب سطحی به ترتیب برای بررسی تغییرات مکانی و زمانی خشکسالی هواشناسی و خشکسالی هیدرولوژیکی استفاده گردید. بررسی خشکسالی در حوزه، وقوع این پدیده را در سالهای مختلف در طول دورهی آماری نشان داد. به طوریکه مقیاس زمانی 12 ماهه شاخص بارش استاندارد، وقوع خشکسالی شدید را در سال آبی 1379-1378 در تمامی سطح حوزه نشان داد. نتایج بررسی شاخص خشکسالی هیدرولوژیکی همچنین نشان داد که شدیدترین خشکسالی در فاصله زمانی آبان 1377 تا شهریور 1379 رخ داده است. افزون بر آن، بررسی ارتباط بین خشکسالیهای هواشناسی و هیدرولوژیکی نشاندهندهی وجود فاصلهی زمانی در تشخیص خشکسالی بهوسیلهی این دو شاخص بوده، بهطوریکه فاصلهی زمانی خشکسالیهای شناسایی شده بین 3 تا 11 ماه و با میانگین 7 ماه متغیر است.
واژگان کلیدی: خشکسالی,شاخص بارش استاندارد,شاخص ذخیره¬ی آب سطحی,زاینده¬ رود
https://aridbiom.yazd.ac.ir/article_15.html
https://aridbiom.yazd.ac.ir/article_15_b73c9f876daee27a51d41b2bdf3ad2b0.pdf
دانشگاه یزد
خشکبوم
2008-790X
2588-6487
1
3
2011
03
21
تعیین نیاز آبی تاغ (Haloxylon aphyllum) به روش آزمایش mهای لایسیمتری
14
23
FA
محمدهادی
راد
مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی
mohammadhadirad@gmail.com
محمدعلی
مشکوه
yazdmeshkat@gmail.com
مهدی
سلطانی
محمدرضا
میرجلیلی
گیاه سیاهتاغ(<em>Haloxylon aphyllum</em>) بهعنوان یکی از مهمترین گونههای مورد استفاده در تثبیت ماسههایروان و بیابانزدایی، در سطح وسیعی از اراضی بیابانی ایران کاشت شده است. توجه به نیازهای این گیاه، ازجمله نیاز آبی آن، برای استقرار و پایداری بلندمدت، امری ضروری است. در این تحقیق عکسالعمل اجزاء زیست توده، نسبت شاخه به ریشه (S/R)، حجم تاج پوشش گیاه و در نهایت نیاز آبی آن، در شرایط طبیعی با استفاده از لایسیمترهای وزنی و زهکش دار و در سه تیمار رطوبتی شامل 100 % ظرفیت زراعی (بدون تنش)، 35% ظرفیت زراعی (تنش نسبتاً شدید) و 15% ظرفیت زراعی (تنش بسیار شدید) درطول مدت سه سال و در شرایط اقلیمی فراخشک سرد در محدودهی شهر یزد، مورد بررسی قرار گرفت. پس از استقرار درختان در لایسیمترها، نسبت به اعمال تیمارهای رطوبتی در قالب طرح پایهی کاملا<sup>"</sup> تصادفی با سه تکرار اقدام گردید. آب مورد نیاز برای رسیدن به رطوبت مورد نظر، بهروش توزین لایسیمترها و استفاده از TDR به صورت هفتگی در اختیار گیاهان قرارگرفت. برای تعیین میزان تبخیر و نقش آن در تبخیر و تعرق گیاه، از لایسیمتر بدون پوشش گیاهی استفاده گردید. نتایج بهدست آمده نشانداد که وزن خشک زیستتوده تولیدی و نسبت شاخه به ریشه با کاهش میزان رطوبت خاک، کاهش یافت (<em>P</em><0.001). اختلاف معنیداری میان حجم تاجپوشش تیمارهای مختلف مشاهده نگردید. محاسبهی مقدار تولید به ازای مصرف هر واحد آب نشانداد که هر اصله درخت بالغ سیاه تاغ برای رشد مطلوب، بهطور میانگین سالانه نیاز به 4/2 متر مکعب آب دارد.
تاغ,نیاز آبی,تنش خشکی,زیست توده,نسبت شاخه به ریشه
https://aridbiom.yazd.ac.ir/article_17.html
https://aridbiom.yazd.ac.ir/article_17_f6942923401772baadb55b6e1a4cdd24.pdf
دانشگاه یزد
خشکبوم
2008-790X
2588-6487
1
3
2011
03
21
تأثیر هیدروژل و کمپوست براستقرار و ویژگی¬های رویشی گیاه سیاه تاغ (Haloxylon aphyllom)
24
37
FA
زهره
رفیعی مجومرد
غلامرضا
زهتابیان
ghzehtab@ut.ac.ir
علی
طویلی
atavili@ut.ac.ir
مهران
کیانی راد
با مدیریت درست آب و خاک و استفاده از فنآوری نوین میتوان از بارندگیهای پراکنده و سایر منابع محدود آب در مناطق خشک و نیمه خشک در امر حفظ و ذخیره آب در خاک استفاده کرد. از جمله این اقدامات استفاده از کمپوست، کودهای آلی و تغییر در خصوصیات فیزیکی خاک با استفاده از اصلاح کننده های مختلف مانند پلیمرهای سوپرجاذب است. در این تحقیق اثر اصلاح کنندههای فیزیکی خاک شامل پلیمر جاذب رطوبت در چهار سطح (0، 1 ، 2 و 3 درصد وزنی) و کمپوست در چهار سطح (0، 5/0 ، 1 و 5/1 درصد وزنی) در شرایط مزرعه و به صورت گلدانی بر روی ویژگیهای رویشی سیاه تاغ مورد ارزیابی قرار گرفت. ویژگیهای مورد ارزیابی شامل میزان نیاز آبی گیاه، ارتفاع، طول میانگره، قطر یقه، پنجهزنی، وزن تر و خشک ساقه و ریشه بودند. نتایج نشان داد که سطوح مختلف تیمارهای کمپوست و پلیمر به کار رفته در این تحقیق موجب افزایش جوانه زنی بذرهای و سیاه تاغ، استقرار آنها و بهبود صفات مورد بررسی در مقایسه با شاهد شدند. اثر مادهی اصلاحی کمپوست و پلیمر روی مهمترین صفت مورد بررسی (نیاز آبی گیاه) اختلاف معنیداری را نسبت به شاهد نشان داد. حداکثر عملکرد مادهی تر و مادهی خشک و رطوبت نگهداری شده در خاک مربوط به تیمار 3% پلیمر در 5/1% کمپوست بوده و حداقل آن مربوط به تیمار شاهد با سطح صفر درصد مادهی اصلاحی مشاهده شد. کمپوست در مقایسه با پلیمر در افزایش میانگین صفات اندازه گیری شده نقش مؤثرتری داشت هر چند که استفاده باهم این دو، نتایج بهتری را نشان داد.
اصلاح کنندهای خاک,پلیمر سوپرجاذب,کمپوست,سیاه تاغ,نیاز آبی,ویژگی های رویشی
https://aridbiom.yazd.ac.ir/article_18.html
https://aridbiom.yazd.ac.ir/article_18_c2e5eb5064b0c959012f10978fea103b.pdf
دانشگاه یزد
خشکبوم
2008-790X
2588-6487
1
3
2011
03
21
مدل سازی مطلوبیت زیستگاه گونه های حیات وحش در مناطق خشک
(مطالعه موردی: کل و بز (Capra aegagrus) در منطقه¬ی حفاظت شده ی کوه بافق)
38
50
FA
جلیل
سرهنگ زاده
jsarhangzadeh@yazd.ac.ir
احمد رضا
یاوری
محمود رضا
همامی
حمید رضا
جعفری
بهمن
شمس اسفند آباد
کل و بز (<em>Capra aegagrus</em>)به عنوان شاخصترین پستاندار مناطق کوهستانی ایران در بسیاری از زیستگاههای ایران پراکنش دارد.با این وجود، مطالعهی چندانی درزمینه روابط متقابل این گونه و زیستگاه آن صورت نگرفته است. از طرفی در منطقه حفاظت شده کوه بافق این گونه یکی از منابع غذائی اصلی برای گونه به شدت در خطر انقراض یوزپلنگ ایرانی و پلنگ (در خطر انقراض) به شمار میآید. مدلهای مناسب بودن زیستگاه با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی و تحلیلهای آماری چند متغیره، ارتباط بین حضور گونه و متغیرهای محیط زیستی را بررسی میکنند. این مدلها امروزه به عنوان ابزاری در اختیار زیستشناسی حفاظت قرار گرفته و نتایج آن کاربرد زیادی در برنامهریزیهای گوناگون مدیریتی به منظور حفاظت و احیای جمعیتهای گونههای حیاتوحش دارد. به همین خاطر در این پژوهش با استفاده از رویکرد تحلیل فاکتور آشیان اکولوژیکی و جمعآوری دادههای میدانی ومقایسه ویژگیهای اکولوژیکی نقاط حضورگونه(ثبت 258 نقطه حضور به روش نمونه برداری تصادفی با طبقه بندی متناسب درهفت مسیر نمونهبرداری در قسمت های مختلف منطقه) با ویژگیهای اکولوژیکی منطقه، مدل مناسب بودن زیستگاه کل و بز در منطقه حفاظت شده کوه بافق با مساحت 88528 هکتار تهیه شد. نتایج نشان میدهد که در فصل زمستان مؤلفههای منابع آب، شیب، مناطق صخرهای، پوشش گیاهی، جهت جغرافیایی و عوامل انسانی (جادهها) نقش بسیار مهمی در تعیین مناسب بودن زیستگاه کل و بز دارند. همچنین 27379 هکتار ( 93/30 درصد) از وسعت منطقه زیستگاه مطلوبی برای کل و بز با در نظر گرفتن مدل طراحیشده است. در تحلیل فاکتور آشیان اکولوژیکی، مقدار محاسبه شده کنارگی (053/1) نشان دهنده آن است که کل و بز مجموعه شرایط محیطزیستی بالاتر از شرایط میانگین منطقه را ترجیح میدهد و میزان تخصصگرایی (007/5) نشان دهنده آن است که این گونه به دامنه محدودی از شرایط محیط زیستی منطقه وابسته است و در استفاده از منابع زیستگاه تخصصی عمل میکند.
کل و بز,مدل مطلوبیت زیستگاه,تحلیل فاکتور آشیان اکولوژیکی,بافق
https://aridbiom.yazd.ac.ir/article_19.html
https://aridbiom.yazd.ac.ir/article_19_0a3fd0349bd3ef628487fa12a9dac3cc.pdf
دانشگاه یزد
خشکبوم
2008-790X
2588-6487
1
3
2011
03
21
بررسی تأثیر تنش شوری بر سه گونه ی کهور (Prosopis Juliflora, P. cineraria, P. koelziana) در مراحل جوانهزنی و دانهرست
51
62
FA
زینب
سلیمانی
اصغر
مصلح آرانی
حمید
سودائیزاده
در این تحقیق پاسخ سه گونه کهور درهای، سمر و کهور ایرانی به تنش شوری در مراحل جوانهزنی و دانهرستی مورد بررسی قرار گرفت. به منظور بررسی جوانهزنی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار و سطوح شوری 0، 5/2، 5/8، 14 و 20 دسی زیمنس بر متر استفاده شد. درصد و سرعت جوانهزنی، طول و وزن تر ریشهچه و ساقهچه و همچنین میزان پرولین، کلروفیل و قندهای محلول اندامهای هوایی دانهرستها اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که با افزایش شوری درصد و سرعت جوانه زنی، طول ریشهچه و ساقهچه و وزن دانهرستها به طور معنیداری در هر سه گونه کاهش مییابد. بیشترین مقدار این شاخصها در شاهد و کمترین آن در شوری 14 دسی زیمنس بر متر مشاهده شد. در شوری 20 دسی زیمنس بر متر جوانهزنی مشاهده نشد. گونهی سمر نسبت به کهور درهای و کهور ایرانی به ترتیب 12 و 2 برابر از سرعت جوانهزنی در تیمارهای شوری برخوردار است. سمر به طور معنیداری در همه تیمارها به جز 14 دسی زیمنس بر متر از درصد جوانهزنی و طول ریشهچه بیشتری نسبت به دو گونه دیگر برخوردار بود. نتایج همچنین نشان داد که با افزایش شوری، میزان پرولین به طور معنیداری در دانهرستها هر سه گونه افزایش مییابد. سمر نسبت به کهور درهای و کهور ایرانی به ترتیب 3 و 5/3 برابر مقدار پرولین بیشتری در تیمارهای شوری نشان داد. با افزایش شوری میزان قندهای محلول در سمر به ترتیب 8 و 10 برابر بیشتر از دانهرستهای کهور درهای و ایرانی افزایش یافت. مقدار کلروفیل نیز با افزایش شوری به طور معنیداری در هر سه گونه کاهش یافت. سمر نسبت به دو گونهی دیگر (به جز در شوری 5/8 دسیزیمنس بر متر) به طور معنیداری بیشترین مقدار کلروفیل را در تمام تیمارها نشان داد.
پرولین,جوانهزنی,شوری,کهور
https://aridbiom.yazd.ac.ir/article_20.html
https://aridbiom.yazd.ac.ir/article_20_4913d342f11289593d5f1c8cce48afd2.pdf
دانشگاه یزد
خشکبوم
2008-790X
2588-6487
1
3
2011
03
21
تعیین گونهها و ویژگیهای گیاهان مقاوم به چرای حیوانات در مراتع استپی بروجن
63
75
FA
پژمان
طهماسبی
مجتبی
مقصودی مقدم
عطاالله
ابراهیمی
حمزه علی
شیرمردی
تعیین گونهها و ویژگیهای شاخص گیاهی علاوه بر تخمین خصوصیات اکولوژیکی مراتع به ویژه مراتع خشک و نیمه خشک، راهکاری مناسب برای اصلاح و احیاء مراتع استپی از طریق معرفی گونه ها با ویژگی های مرتبط با هر منطقه، به شمار میآید. به همین منظور این مطالعه در سه نوع مدیریت قرق، چرای متوسط و چرای آزاد با شدت سنگین در منطقه نیمه استپی بروجن انجام شد. نمونهبرداری از درصد پوشش گونههای گیاهی در10 پلات مستقر شده در طول 3 ترانسکت (در کل 90 پلات در طول 9 ترانسکت) در هر منطقه چرایی به روش تصادفی- سیستماتیک صورت گرفت. ویژگیهای گیاهی مورد بررسی شامل فرمهای رویشی (گندمی یکساله، گندمی چندساله، پهنبرگ یک ساله، پهنبرگ چندساله و بوتهای)، شکلهای زیستی رانکیائر (فانروفیت، اپیفیت، کامفیت، همیکریپتوفیت، ژئوفیت یا کریپتوفیت، تروفیت و هیدروفیت)، ساختار پوشش (طوقهای، نیمهطوقه ای، راست) و خوشخوراکی گونهها (کلاسI (خوشخوراک)، کلاس II (مطلوب) و کلاس III (غیرخوشخوراک)) و ارتفاع گیاهان بود. برای تعیین گونههای شاخص مقاوم به چرای حیوانات و بررسی تغییر در خصوصیات پوشش به ترتیب از تحلیل گونههای شاخص و رجبندی مقیاس بندی چندبعدی غیرمتریک استفاده شد. نتایج تحلیل گونههای شاخص نشان داد که برای قرق بلندمدت 16 گونه و قرق کوتاهمدت 8 گونه و منطقه چرای آزاد 4 گونه به عنوان گونههای شاخص وجود دارد و ویژگیهای شاخص منطقه قرق شامل همیکریپتوفیتها، کریپتوفیتها، گندمی چندساله و گیاهان کلاس I؛ ویژگیهای شاخص منطقه با شدت چرای متوسط شامل پهن برگ یکساله، گندمیان چندساله کوتاه، گیاهان علفی با ساختار پوشش راست؛ و ویژگیهای شاخص منطقه با چرای سنگین شامل گندمیان یکساله، تروفیتها، گیاهان با ساختار پوشش طوقهای و کلاس خوشخوراکی III بود. نتایج بیانگر این موضوع است که چرای حیوانات با تغییر در گونههای گیاهی شاخص مناطق مختلف، موجب تغییر در ترکیب ویژگیهای گیاهی شده و بر این اساس میتوان با تعیین ویژگیهای شاخص گیاهی منطقه مورد نظر به شدتهای چرایی اعمال شده نیز پی برد، با این وجود باید همزمان از چندین گونه و ویژگی شاخص برای تخمین شرایط موجود استفاده نمود.
استپی,تحلیل گونههای شاخص,تحلیل مقیاس¬بندی چندبعدی غیرمتریک,فرمهای رویشی,ترکیب گیاهی
https://aridbiom.yazd.ac.ir/article_21.html
https://aridbiom.yazd.ac.ir/article_21_45f41611e559f9c1ac529a53945dc710.pdf
دانشگاه یزد
خشکبوم
2008-790X
2588-6487
1
3
2011
03
21
برآورد ارزش اقتصادی آب¬ زیرزمینی در کشاورزی خشک بوم(مطالعه موردی: پسته کاران دشت یزد- اردکان)
76
84
FA
احمد
فتاحی
سعید
یزدانی
منابع آبی با توجه به تقاضای رو به افزایش و استفادههای متفاوت از آن بهشدت تحت فشار بوده و استفاده آب توسط یک بخش از استفادهکنندگان بر امکان استفاده بخش دیگر تأثیر گذاراست، از این رو، مدیریت منابع آب و تخصیص بهینه آن از اهمیت روزافزونی برخوردار است. بدون تردید یکی از مهمترین ابزارهای تخصیص بهینهی منابع آب، ارزشگذاری اقتصادی است که راهبرد توسعهی بلندمدت آب کشور نیز بر آن تأکید دارد. از آنجا که تصمیمگیری و تخصیص بر اساس مقدار ارزش اقتصادی تأثیر قابل توجهی بر جنبههای خرد و کلان اقتصاد کشور باقی میگذارد، لازم است که در انتخاب روش و اجرای آن دقت زیادی بهکار گرفت. هدف از این مطالعه، برآورد ارزش اقتصادی آب از دیدگاه تقاضاکننده با استفاده از برآورد تابع تولید در محصول پسته و تعیین ارزش اقتصادی آب دردشت یزد- اردکان میباشد. به این منظور، در سال زراعی 1388-1387، به روش نمونهگیری تصادفی با طبقهبندی متناسب 154 باغدار پسته متناسب با حجم نمونه انتخاب، و اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسشنامه تهیه گردید. با توجه به معیارهای اقتصاد سنجی، تابع تولید ترانسلوگ به عنوان تابع برتر شناخته شد. نتایج نشان داد که ارزش اقتصادی آب در پسته به ازاء هر متر مکعب معادل 310 ریال است. همچنین ارزش کل آب های زیرزمینی در این منطقه، 109 میلیارد ریال برآورد گردید.
ارزش اقتصادی,آب زیرزمینی,مناطق خشک
https://aridbiom.yazd.ac.ir/article_22.html
https://aridbiom.yazd.ac.ir/article_22_9898a790df56df08632c05c1680c1c86.pdf